یادداشت دکتر هرمیداس باوند درباره پرونده هسته ای ایران و تحریم های تازه پیش رو.
16 بهمن 1388 فرارو
چندي پيش هري ريد رهبر دموکرات هاي سنا که قبلاً هم وعده تحريم بنزين را داده بود، پس از تصويب اين قانون با صدور بيانيه يي گفت؛ «ما همگي رفتار ايران را ديده ايم که همچنان جامعه جهاني را در مورد مسائل هسته يي به چالش مي کشد. از همين رو بسيار حائز اهميت است که ما اين قانون را با شتاب به پيش ببريم.» به عقيده من مهم ترين بحثي که درباره اين جمله مي توان مطرح کرد اين است که بايد براي تشريح موضع هري ريد از به چالش کشيدن جهان به erga omens براي تشريح و توضيح مطلب اشاره کرد.
Erga omens يعني تکاليف در مورد مسائلي که آثار جهانشمول دارد. بحث ها و اتفاقاتي که پس از انتخابات اين دوره رياست جمهوري در ايران مطرح شد علاوه بر آثار داخلي آثار بين المللي را نيز شامل شد که متاسفانه آثار مطلوبي را در پي نداشت. البته مسائلي از اين قبيل معمولاً در هر جايي اتفاق بيفتد طبيعتاً داراي بازتاب هايي خواهد بود. بنابراين يکي از تعبيرهايي که از اين جمله هري ريد مي توان کرد اين است که آنها مي خواهند به نوعي ايران را در انزوا قرار دهند و همين در انزوا قرار گرفتن به نوعي به چالش کشيدن جهان محسوب مي شود. هري ريد به نوعي با اين سخن قصد داشته جامعه مدني جهاني را عليه ايران در رابطه با رفتار بين المللي اش بسيج کند.
اکنون نيز جايگاه ايران از ديدگاه آنها در اين صورت تضعيف مي شود که ايران را به هر طريقي که شده در انزوا قرار دهند. مثلاً از ابزار تحريم استفاده کنند تا روابط ايران را محدود کنند و من فکر مي کنم حتي ممکن است شوراي امنيت تحريم هاي جديد و بيشتري را در پيش بگيرد. هنگامي که ايران در انزوا قرار بگيرد افکار عمومي کشورهاي ديگر هم با مشاهده آنچه اتفاق افتاده به دولت خود فشار مي آورند تا در قبال ايران موضع جديد اتخاذ کنند. بنابراين افکار عمومي جامعه جهاني مدني که اکنون به نوعي هنوز يک تشکل نسبي است هم مي تواند تاثيرگذار باشد.
در قطعنامه شوراي امنيت تاکيد شده به موازات تصميمات تحريم هاي اقتصادي در عين حال باب مذاکره باز است. اين به اين معني است که درست است که مثلاً فلان کشور از نظر اقتصادي تحريم است اما مي تواند مذاکره و مشکل را حل و فصل کند. اينکه باب مذاکره باز است در تمام قطعنامه ها موجود است از اين رو مي توان هر مساله را با توجه به آنچه در مورد مذاکره در قطعنامه ها آمده است حل کرد.
در هر شرايطي ايران براي مذاکره اعلام آمادگي کند، گروه 1«5 اين آمادگي را دارد که با ايران مذاکره کند. جمله دقيق تر در مورد مذاکره در قطعنامه اين است که معذلک باب مذاکره براي حل و فصل ديپلماتيک باز است.
اما همچنان بر اين نکته تاکيد دارم که ممکن است تحريم هاي جديدي در انتظار ايران باشد اما وقتي ايران به مذاکره بپردازد و باب مذاکره باز شود اين تحريم ها حالت تعليق پيدا مي کنند.
در اين راستا بد نيست که به مساله تحريم بنزين نيز اشاره شود. شايد بيشتر از يک سال است که امريکا روي تحريم بنزين ايران مانور تبليغاتي مي دهد چون آنها معتقدند اثر تحريم بنزين در ايران بيشتر از ديگر تحريم هاي اقتصادي است که تاکنون عليه ايران صورت گرفته است. اگر شوراي امنيت تصميم بگيرد که بنزين جزء تحريم ها باشد براي اعضاي سازمان ملل واجب است که طبق تصميم شوراي امنيت عمل کنند چرا که به موجب ماده 5 منشور همه موظف به رعايت آنچه شورا مي گويد هستند. اما اگر امريکا تصميم بگيرد که تحريم مضاعف کند بحث ديگري است يعني در صورتي که کشورهاي ديگر فروش يا صادرات بنزين را با ايران انجام دهند اجازه تعامل با امريکا را نخواهند داشت.
البته اين اتفاق در حالي ممکن است بيفتد که شوراي امنيت تصميم به تحريم ايران نداشته باشد. در اين شرايط امريکا تصميم مي گيرد به صورت جدا و مستقل از آنچه کشورها بايد در قبال شوراي امنيت متعهد شوند عمل کنند. امريکا تحت اين شرايط اعلام تحريم مضاعف عليه ايران مي کند و در صورتي هم که کشوري از اين تحريم مضاعف سرپيچي کند امريکا تعاملاتش را با آن کشور قطع مي کند. اين يکي از اهرم هاي فشار امريکا خواهد بود که با همان اهداف پيشين خود و براي متوقف کردن برنامه هاي ايران در پيش خواهد گرفت.
