انقـلاب مشروطیـّـت، مهــم تــرین و درخشـان تـرین رویــــداد اجتماعــی در تـــاریخ معاصــرایران است. این انقلاب با الهام ازاندیشه های روشنفکــران عصرروشنگری اروپـا، مَطلع گُسستنٍ ایــران از قــرون وسطی و طلیعۀ حکومت قانون، آزادیخواهی، تجــدّد، توسعۀ ملّـی ونــوگرایی فرهنگی بــود. انقـلاب مشروطیّت– همچنین– بخاطر تاثیرات شگفت آن، سرآغــاز آزادی و بیــداری ملّی در کشورهــای خاورمیانه بشمار می رَوَد.
فلسفۀ سیاسی انقلاب مشروطیت، رعیّت را به ملّت تبدیل کرد و ملّت را پایۀ حاکمیّت قــرارداد و ضمن سلب پایــۀ الهـی حاکمیت و قوانیــن، ارادۀ ملّت را منشـاء حاکمیّت وقدرت دولت قلمداد نمود. با اینحـال، انقـلاب مشروطیّت بخاطرضعف های درونی و محدودیت های تاریخی خـود، نتوانست در رَوَنـد حوادث، کاملاً پیروز گردد و بهمین جهت، سرانجام منجر به مصالحۀ ناگزیر «مشروطه خواهـان» و«مشروعه طلبان» شد. این مصالحـه و تحولات آینـده نشان داد کـه رهبـران سیاســی و روشنفکرانی که برای استقــرارقانـون، آزادی، تجـدّد و توسعـۀ ملّـی تـلاش می کردنــد، با چــه موانع فرهنگی و مشکلات اجتماعی عظیمی روبرو بوده اند.
خصلت ضد مشروطه و ضد تجـدّد انقلاب اسلامی و نتایج سیاه و هولناک آن، و نیـز فروریــزی دیوارهای توهّمـات ایدئولــوژیک در سال های اخیـر، آرمان های انقلاب مشروطیّت را بــرای عموم ایرانیــان (خصوصاً بـرای زنــان، جوانان و دانشجویان) دلپذیرتــرساخته است، هم ازاین روست که خواست ها و آرمـان های اساسـی انقلاب مشروطیّت، اینک خواست هـای اساسی همۀ نیروهای مترقی و آزادیخواهی است که در راه سربلندی و آزادی میهن مبارزه می کنند تا ملّت ایران بـه حقوق اساسی پایمال شــدۀ خــود دست یابـد. بــرتک تک مــا است که در شناخت و شناسانــدن این میراث مشترک و ملّی – که سرفصل درخشانی بـرای آزادی و قانون خواهی درتاریخ ایران گشود – همّت کنیم.
انقلاب مشروطیّت بخاطرماهیّتِ تجدّد طلب و نوگرای خویش، جنبشی بود که رو به آینــده داشت. بــراین اساس، من در رسالـه ای، بــزودی دیدگاه های اساسی خود را دربارۀ ضرورت ها و چشم اندازهای آینده ارائه خواهم داد که امیدوارم باعث غنای گفتمـان مشروطه خواهـی و تجدّد طلبـی در ایـران گـردد. با این امیــد، صدمین سال انقلاب مشروطیّت را به همۀ هم میهنان ترقیخواه شادباش می گویم.
خداوند نگهدارایران باد
رضا پهلوی
******************
نگاهی بر دانش سیاسی- اقتصادی- نظامی، شاه فقید
با بررسی بی طرفانه وقایع گذشته کشورمان ، که ارتباط مستقیم با وضع فعلی کشور دارد، شاید بتوانیم با پی بردن به اشتباهاتی که در گذشته و نقش فعال آن کسانی که در رژیم پیشین مصدر کاری بودند، راه حلی برای گریز از وضع بسیار بغرنج فعلی جستجو کنیم! هرچند عده ای را عقیده بر این است که گذشته را بایستی به بوته فراموشی سپرد و به حال و آینده پرداخت! ضروری است در جواب به این گروه از ایرانیان گفته شود: آنچه در این 26 سال گذشته بر سر ملت ایران آمده است نتیجه بی کفایتی و خود بزرگ بینی های رهبر غیر مسئول رژیم قبلی و مشاوران و نزدیکان و مسئولان فرصت طلب و بی تفاوت رده بالای کشورمان بوده است و لاغیر!
به عنوان نمونه مطالعه مصاحبه شاه فقید با مصاحبه گر نشریه اشپیگل آلمان در 16 دی ماه 1352. برابر با 6 ژانویه 1974. می تواند بیانگر نکات جالب توجهی در مورد عدم آگاهی و بی اطلاعی شاه ایران و مشاوران او در امور بین المللی، اقتصادی، نظامی و کشور داری باشد. مطالب این مصاحبه هم زمان در روزنامه اشپیگل آلمان و روزنامه های یومیه ایران چون اطلاعات، کیهان و غیره درج گردید. ضمناً، در مجله " پیک دریا" نشریه ماهیانه نیروی دریایی شاهنشاهی آن رژیم به شماره 77 مربوط به بهمن ماه 1352. به صورت سرمقاله درج گردیده بود ، که بدون کوچکترین تغییری در اینجا ذکر شده است.
چون بیشتر سئوال و جوابها، در این مصاحبه نیاز به توضیحاتی دارد، لذا سعی شده است با بررسی سوابق و مدارک آن دوران ( بالغ بر 32 سال قبل) پاسخ مستندی در اختیار خوانندگان قرارداده شود.
به نوشته پیک دریا
متن کامل مصاحبه اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریا مهر بزرگ ارتشتاران با نشریه اشپیگل چاپ آلمان دی ماه 1352.
اشپیگل : اعلیحضرتا- شما یکبار برای همیشه خاتمه دوران تحصیل ثروت های سرشار ملل صنعتی را بر اساس نفت ارزان اعلام و پیشنهاد فرمودید که کشور های غربی کمر بند های خود را محکم تر ببندند. آیا این مبین آنست که کشور های تولید کننده نفت از این پس درباره سرنوشت جهان غرب تصمیم خواهند گرفت؟
( توضیح: استفاده از جمله " کشورهای تولید کننده نفت" بنظر درست نیست، چون این کشورها نفت را " تولید" نمی کنند بلکه ذخایر نفتی انباشته شده در زیر زمینهای خود را به طریقی به روی زمین آورده و صادر می کنند! لذا تولیدی در کار نیست!
شاهنشاه آریا مهر: هیچکس نمی تواند درباره سرنوشت دیگری تصمیم بگیرد. اعتقاد من بر این است که در گذشته ما از طرف قدرتهای استعماری و بوسیله جهان سرمایه داری استثمار شده بودیم. گناه آن یگردن خودمان بوده است مادر باره سرنوشت تصمیمی اتخاذ نکرده ایم بلکه سعی داریم بگوئیم که شما نمی توانید سطح زندگی کنونی خودتان را با انجام ندادن کاری همچنان حفظ نمائید و در اکثر موارد بدون هیچگونه علتی دست باعتصاب بزنید و گاهی برای کاری که انجام نداده - اید پولی دریافت دارید که بیشتر از موقعی باشد که کار می کنید و این تنها چیزی است که ما می خواهیم بگوئیم.
( توضیح: استعمار گران کشورهای غربی و استثمار مردم کشورهای دیگرهنوز در دنیای ما بشدت در جریان است، فقط نحوه عملکرد آن تغییر پیدا کرده است! در گذشته کشورهای استعماری غرب، با تصرف سایر کشورها ، آنها را استثمار می کردند، ازقرن بیستم به بعد با تصرف بازارهایشان به گونه کم خرجتر و سودمندتری ثروتهای آن کشور ها را غارت کرده و به کشورهای خود منتقل می نمایند!)
اشپیگل: آیا منظور شاهنشاه اینست که در صورتی که غرب بیشتر به کار نپردازد و درباره توسعه منابع انرژی خود بیشتر نیاندیشد دوران اجتماع وفور و ثروت دوامی نخواهد داشت؟
شاهنشاه : کاملاً، کاملاً، و این یک مسئله ایست مربوط به تنظیم امور خانه غرب و ما فوق مذاکره و گفتگو می باشد.
( توضیح: شاید شاه به خاطر نداشت که از زمان شروع انقلاب صنعتی در اروپا، کشور های غربی با سعی و کوشش شبانه روزی خود، برای بوجود آوردن زیر بنای صنعتی و اقتصادی پیشرفته ای شروع به فعالیت نموده و با ابتکار و اختراع به دنبال بوجود آوردن صنایعی رفتند که تولیداتشان را هر چه بیشتر توسعه داده و ضمناً، هزینه آن تولیدات را تا حد ممکن پائین آورند؛ پس از سالها کوشش و صرف وقت و ایثار و از خود گذشتگی بالاخره توانستند به این هدف خود دست یافته و با در اختیار گرفتن بازارهای کشورهای خاور دور، خاور میانه و افریقا به منافع طویل المدتی دست یابند. حال شاه ایران به آنها گوشزد می کنند " کمر بندهای خود را محکم تر ببندید، چون دیگر نمی توانید برای کاری که انجام نداده اید پولی دریافت دارید!" برای درک بهتر این مطلب می توان به ذکر مثال ساده تری پرداخت: فرض می کنیم که کشاورزی در فکر ایجاد باغ بزرگ میوه ایست . او با آماده کردن زمینی در محل مناسبی، شروع به غرس نهال انواع میوه جات می کند. سالهای طولانی برای به ثمر رسیدن این نهال های کوچک زحمت میکشد ، به زمین آب و کود می دهد علفهای هرز را می کند و هر سال چند بار پای نهال را شخم می زند. در گرما و سرما از نهال حفاظت می کند. و برای جلوگیری از انگلهای خارجی اطراف نهال را سم پاشی می کند. بالاخره پس از مدتی این نهال ها به ثمر رسیده و زمان بهره برداری کشاورز ما شروع می گردد. او با ارسال میوه فراوان درختان باغ خود به بازار مصرف، به ثروت قابل توجهی دسترسی پیدا می کند. و ضمناً از این زمان به بعد کار و زحمت وی به حد اقل خود می رسد. حال اگر بخواهیم از منطق مورد نظر شاه پیروی کرده و به صاحب باغ میوه اخطار کنیم : " چون تو دیگر برای محصولات میوه باغت زحمت زیادی را متحمل نمی شوی! پس باید پول کمتری را از مشتریانت دریافت کنی!" آیا این طرز تفکرمی تواند مورد قبول تولید کنندگان قرار گیرد؟ مثلی است معروف ، گفته اند: " جواب گران فروش نخریدن است!" البته این موضوع در صورتی صادق خواهد بود که بتوان جنس مورد نظر را از تولید کننده دیگری ابتیاع نمود! ولی در آن زمان شاه می دانست تنها غرب استعمار گر است که می تواند نیاز های کشورش را بهر قیمتی که می خواهد تامین می کند، پس راه گریزی نیست، جز با خود کفا کردن کشور! )
اشپیگل: اتخاذ چه روشی را شاهنشاه به کشورهای صنعتی غرب پیشنهاد می فرمایند؟
شاهنشاه آریا مهر: پیدا کردن سایر منابع انرژی. چرا شما ذغال سنگ خودتان را استخراج نمی کنید؟ شما درباره آلودگی صحبت می کنید، در این صورت چرا این همه صنایع را در کشورتان مجتمع می سازید؟ برای وسعتی که دارید بسیار زیاد است من از شما دعوت بعمل می آورم بکشور من بیائید ما برای کارخانه هائی که ذغال سنگ و یا نفت می سوزانند و ایجاد آلودگی خواهند کرد وسعت بسیار زیادی داریم. جانشین نمودن نفت برای تولید گرما و نور و یا تولید نیروی برق بایستی بوسیله یک نوع جدید انرژی فی المثل نیروی اتمی صورت پذیرد. خیلی زود من امیدوارم انرژی خورشیدی یا انرژی دیگری برای آن مقصود پیدا شود. مانند تهیه ئیدروژن از آب و تولید " هلیوم" و یا چیزی شبیه به آن بدیهی خواهد بود.
( توضیح: الف، این طور به نظر می رسد که شاه فقید تصور نموده اند، آلودگی فضا مربوط به کوچکی و بزرگی وسعت یک کشور دارد؟ یعنی چون وسعت کشورهای غربی کم است و کارخانجات صنعتی فراوان آنها با سوزاندن نفت و ذغال سنگ ایجاد آلودگی می کند ، پس با انتقال این صنایع به ایران که وسعت بیشتری دارد ، میزان آلودگی فضا کمتر خواهد شد! این طرز برداشت از آلودگی فضا نمی تواند درست باشد. اولاً چرا رهبر کشور ایران سعی کرده است آلودگی صنایع غرب را به ایران که در بین چند سلسله جبال بلند محصور شده است، منتقل نماید؟! ثانیاً چون فضای اطراف کره زمین بهم مربوط است. لذا آلودگی هوای هر منطقه از کره زمین، در نهایت به آلودگی بیشتر همه فضای اطراف زمین منجر خواهد شد. ب، منظورشاه از اشاره به تهیه ئیدروژن از آب و تولید هلیوم چه بوده است ؟ درحالیکه کاملاً مشخص است که ایشان اطلاع دقیقی از موضوع ندارد؟! شاید منظور ایشان عبارت از ترکیب ئیدروژن با اکسیژن است که تولید مقداری نیروی برق کرده و کمی آب ایجاد خواهد شد! از این واکنش محققین پیش بینی کرده اند که می توانند اتومبیلهائی را که با برق باطری کار می کنند به حرکت در آورند ؟ )
اشپیگل: در مخاصمات خاور میانه بعضی از کشورهای تولید کننده نفت سعی داشتند از نفت بعنوان یک سلاح سیاسی برای انجام هدفهای قاطع سیاسی استفاده نمایند، گو اینکه شما فرموده اید که تسلط و نفوذ کشورهایی که ذخایر غنی نفتی دارند بایستی جایگزین نفوذ غرب گردد. آیا این هدف به منزله یک هدف جاه طلبانه تر سیاسی نیست؟
شاهنشاه آریا مهر: تسلط و نفوذ بر چه چیزی؟ من هرگز چنین چیزی را نگفته ام آنچه را که من گفته ام این است که اگر شما قادر نباشید به کشورهای در حال توسعه کمک کنید برخی از کشورهای تولید کننده نفت خواهند توانست این نقش را ایفا نمایند. انجام این نقش به عهده کشورمن نخواهد بود زیرا ما 32 میلیون نفر جمعیت داریم لکن برخی از این کشورها به اندازه ای ثروتمند هستند که نمی دانند با پولشان چه بکنند؟ پول بایستی بیک سازمان بین المللی مانند بانک سپرده شود این کشور ها خواهند توانست سود پول خود را دریافت دارند و بانک هزینه طرحهائی را تامین خواهد کرد که شما مردم دیگر قادر به تامین آن نیستید.
( توضیح: کشورهای غربی با چاپیدن ثروتهای کشورهای عقب نگداشته شده در چند قرن گذشته موفق گردیده اند به ناز و نعمت و رفاه اجتماعی و شکوفائی اقتصادی برسند! حال چگونه شاه می خواهد غربیها دست از منافع خود برداشته و به فکر کمک به کشورهای درحال توسعه بیافتند! ؟ بهترین راه کمک به کشورهای در حال توسعه ، خود کفا کردنشان از لحاظ تامین نیاز های خودشان است! ولی چگونه؟ )
اشپیگل: آیا فکر می فرمائید قیمت نفت خام به میزانی که اکنون تعیین کرده اید بایستی قیمت نفت طی چند سال آینده باشد یا اینکه فکر می فرمائید این قیمت بایستی باز هم افزایش بیشتری یابد؟
شاهنشاه آریا مهر: خوب، این بسته است به آنکه چه نوع تورمی شما می خواهید بردوشهای ما حمل نمائید! چرا ما بایستی قدرت خرید نفت خودمان را درصورتی که استفاده از آنرا به نحوی که انجام می دهیم ادامه دهیم در عرض سی سال آینده نقصان پیدا کرده و تمام خواهد شد از دست بدهیم؟ من توصیه می کنم که ما از این نفت برای مصارف پترو شیمی، برای مصارف طبی و تهیه پروتئین که قدرت بیشتر و کالری و ویتامین به آنچه ما می خوریم می دهد استفاده نمائیم و در عوض نفت ما سیصد سال دوام خواهد یافت.
اشپیگل: ولی با وجود این قیمت ها افزایش می یابد و در نتیجه مبالغ هنگفتی از پول غرب بسوی کشورهای تولید کننده سرازیر می شود. تنها از آلمان 20 بیلیون مارک در سال، چگونه این کشور ها خواهند توانست یک چنین سرمایه عظیمی را جذب نمایند؟
شاهنشاه آریا مهر: من می توانم از جانب خویش صحبت کنم. ما کلیه این سرمایه را در کشور خودمان سرمایه گذاری و خرج خواهیم کرد. ما بایستی این کار را در نهایت حزم و احتیاط انجام دهیم و موجبات تورم زیادی را فراهم نیاوریم تا هنگامی که تاسیسات زیر بنایی آماده دریافت صنایع بیشتر را پیدا نمایند و تا موقعی که ما کارگران ماهر پیدا نکرده ایم می توانیم براحتی در خارج کشور سرمایه گذاری نمائیم.
( توضیح: یعنی شاه فقید به غرب می فرمایند، نگران نباشید! تا هنگامیکه تاسیسات زیربنایی درایران آماده نشده است و کارگران ماهر پیدا نکرده ایم، ما ثروتهای نفتی خود را در خارج سرمایه گذاری خواهیم کرد! در نتیجه اظهارات شاه فقید ، غرب تصمیم گرفت بهر طریقی که ممکن است جلوی ایجاد تاسیسات زیر بنایی را در ایران بگیرد! آیا با بروز انقلاب، غرب به هدف مورد نظر خود دست نیافت؟ ضمناً هرقدر بهاء نفت بالاتر رود بهمان میزان و یا حتی بیشتر، بهاء کالای وارداتی مورد نیاز کشورهای غیر صنعتی بالاتر خواهد رفت بنابراین، همه دلار های نفتی واردشده به کشورهای نفتخیز دوباره با بهره اش به کشورهای صنعتی باز گشته و خواهد گشت!)
اشپیگل: ما در باره نقشه های شما دایر بر ایجاد صنایع اتومبیل سازی در کشورتان مطالبی شنیده ایم ! این اقدام در موقعی که صنایع اتومبیل در کشور ما فی المثل بخاطر کمبود مواد نفتی و قیمت های سنگین نفت دچار مشکلاتی شده است و شما از طرف دیگر ایجاد صنعت اتومبیل سازی را در کشورتان در ذهن می پرورانید بنظر عجیب می آی! این اتومبیل ها هنگامی که ذخایر نفتی رو به نقصان گذارند با چه چیزی بحرکت در خواهند آمد؟
شاهنشاه آریا مهر: ما دو دلیل بسیار خوب برای ایجاد صنایع اتومبیل سازی داریم. اول، آنکه هیچ کشوری در جهان نمی تواند فولاد را به قیمتی که ما می توانیم تهیه کنیم تهیه نماید چه ما دارای معادن سنگ آهن فراوان و گاز طبیعی هستیم و از این طریق می توانیم فولاد را به نصف قیمتی که شما تولید می نمائید تولید کنیم . دلیل دوم، فواصل بسیار بعید در کشور ماست که کشوری کوهستانی است و نمی توان در همه جا از وسائط نقلیه برقی استفاده نمود. در ده سال آینده جمعیت کشور ما به بیش از 45 میلیون نفر افزایش پیدا خواهد کرد و در عرض ده سال آینده قدرت خرید ما فوق العاده زیاد خواهد شد و در آمد سرانه ما مساوی در آمد سرانه امروزی شما در آلمان خواهد گردید.
( توضیح: لطفاً با دقت بیشتری به دلایل شاه توجه کنید! شاه، جواب مصاحبه گر در مورد راه بری این اتومبیل ها پس از تمام شدن ذخایر نفتی را نداده است!
در مورد تهیه فولاد به قیمت ارزان ! در همان زمان و حتی تا سال 1357، برابر مدارک رسمی، فولاد تولید شده در کارخانجات ذوب آهن اصفهان و نورد اهواز نه از لحاظ مرغوبیت و نه از لحاظ قیمت قابل مقایسه با تولیدات فولاد کشورهای غربی، ژاپن و حتی کره جنوبی نبوده و هنوذ هم پس از گذشت 32 سال از آن زمان نیست! معلوم نیست که این اطلاعات نادرست را چه کسی در اختیار شاه فقید گذارده بود ؟
در مورد فواصل بسیار بعید در کشور و کوهستانی بودن ایران ، شاه فقید اشاره نموده است که نمی توان از وسائط برقی استفاده نمود! یعنی حتی نمی توان از ترن برقی استفاده نمود! شاه فقید ادامه داده است که چون جمعیت ایران در ده سال آینده به 45 میلیون نفر افزایش می یابد، و در آمد سرانه ما مساوی درآمد سرانه امروزی آلمان خواهد گردید، پس می توان از اتومبیلهای ساخت ایران استفاده نمود! الف،اگر در آمد سرانه مردم ایران در ده سال آینده به در آمد سرانه فعلی( سال 1974 م) آلمان می رسید، با توجه به میزان تورم سالیانه باز هم ایران ده سال از آلمانها عقب تر بود و لذا بهبود آن چنانی در وضع رفاه ملت ایران رخ نمی داد! ب، تنها به دو طریق ممکن بود قدرت خرید کشور ایران بالا رود: اول، استخراج نفت بیشتر و فروش آن به کشورهای دیگر! دوم، توسعه تولیدات غیر نفتی در داخل کشورمان؛ صدور نفت بیشتر خلاف اظهارات شاه است که می گوید حیف است از نفت برای تولید برق و گرم کردن منازل استفاده شود! پس تنها با توسعه تولیدات داخلی است که می توان ارز مورد نیاز را برای بالا بردن قدرت خرید بدست آورد!؟ در این مورد شاه چه برنامه ای را ارائه کرده بود!؟ )
اشپیگل: آیا در نظر دارید اتومبیل های ساخته شده را در بازارهای جهان برای فروش عرضه دارید؟
شاهنشاه آریا مهر: چرا که نه؟ زیرا چه کسی خواهد توانست با قیمت های ما رقابت بعمل آورد؟
( توضیح: شاه با وجود اینکه می داند که تاسیسات زیر بنائی و کارگران ماهر برای راه اندازی صنایع کشور در اختیار ندارد! باز هم تکیه به قیمت های ارزان تولیدات کشور خود دارد! نگاهی به اتومبیلهای مونتاژ ایران خاصه " پیکان" که باوجود گذشت 40 سال از تاریخ شروع صنعت مونتاژ در ایران ، نه تنها از لحاظ مرغوبیت و قیمت قابل مقایسه با اتومبیلهای مشابه در سطح دنیا نمی باشد! بلکه هنوز هم بیش از 70 در صد قطعات تشکیل دهنده این اتومبیلها از خارج وارد ایران می شود! پس چگونه شاه فقید صحبت ارزان بودن قیمت های خود رامی کند؟!)
اشپیگل: آیا وضع نفت در آن موقع مانع از انجام این نقشه ها نخواهد گردید؟
شاهنشاه آریا مهر: نه به آن حد، زیرا در شهر ها اتومبیلهای برقی جانشین موتورهای بنزینی خواهند شد و یا سیستم حمل و نقل دسته جمعی بایستی به الکتریسته تبدیل گردد. مانند تک ریل ها روی زمین یا اتوبوس های برقی و بعلاوه طی دوران تمدن بزرگی که مردم کشور ما در پیش دارند لااقل دو یا سه روز تعطیل در هفته خواهند داشت.
( توضیح: در چند سطر بالاتر شاه فقید اظهار کرده است: در همه جا نمی توان از وسائط نقلیه برقی استفاده نمود! در حالیکه در اینجا صحبت تبدیل سیستم حمل و نقل دسته جمعی به برقی رامی کند!)
اشپیگل: دو یا سه روز تعطیل در هفته ؟
شاهنشاه آریا مهر: بله.
اشپیگل نظر شما سه روز کار در هفته است؟
شاهنشاه آریا مهر: بایستی یک چنین روزی بیاید با اتوماسیون صنایع و جمعیت روز افزون بایستی این کار عملی شود.
( توضیح: در حالیکه مردم کشور ایران به تازگی شروع به " تاتی تاتی" کردن کرده و لنگ لنگان به سوی صنعتی کردن کشور قدم بر می داشتند، شاه فقید صحبت سه روز تعطیل در هفته و رسیدن به تمدن بزرگ را می کنند! ؟ چگونه ممکن است کودکانی را که به تازگی کودکستان را شروع کرده اند، یکشبه دردانشگاه ها پذیرفت! ؟ این تمدن بزرگی که شاه در باره اش کراراً صحبت کرده است، دارای چه مختصاتی است!؟ ملت ایران در چه زمانی و از چه طریقی خود را با مختصات این تمدن بزرگ آشنا کرده و نحوه رسیدن به آن را فرا خواهد گرفت ؟! )
اشپیگل: تنها در نتیجه همکاری های صنعتی بین المللی انجام آن میسر خواهد بود، چه سهمی را آلمان می تواند برای منافع دو کشور ایفا نماید؟
شاهنشاه آریا مهر: ما از آمدن شما برای انجام یک معامله مشترک جهت ایجاد کارخانه ای استقبال می کنیم به ظرفیت 25 میلیون تن تصفیه و فرآوردهای آن. در وهله دوم، فی المثل هوخست آلمان بسادگی می تواند یکهزار میلیون دلار در کارخانه ای برای تولید آنچه در آلمان تولید می نمودند و یا بایستی علاوه بر آنچه که واقعاً اکنون در آلمان انجام می دهند انجام دهند سرمایه گذاری نماید.
اشپیگل: ما اطلاع داریم که تنها در گذشته با شرکت های آلمانی درحصول توافق شرایط تجاری اشکال داشته اید. فی المثل با فولکس واگن که شما به آنها پیشنهاد تاسیس یک کارخانه را در کشورتان داده بودید و ظاهراً آنها علاقه ای به انجام این کار نداشتند.
شاهنشاه آریا مهر: آنها بایستی می آمدند، آنها بجای آنچه که امروز بدست می آوردند یک منفعت 5 درصدی نیز می توانستند داشته باشند.
اشپیگل: گزارش داده شده بود که حتی "دیملر – بنز" از ریسک کردن برای سرمایه گذاری مبلغی معادل دو یا سه میلیون مارک سرباز زده است.
شاهنشاه آریا مهر: این برای یک ماشین پرس بزرگ بود که اطاق اتومبیل را می سازد.
اشپیگل: آیا معتقدید که صنایع آلمان بطور کلی از سرمایه گذاری در کشور شما بیمناک است؟
شاهنشاه آریا مهر: خیر- خیر، از سرمایه گذاری در کشور من بیمناک نیستند، تنها بیش از حد علاقمند به سرمایه گذاری در کشور خودشان می باشند.
( توضیح: در مورد چهار سئوال پیشین مصاحبه گر، لازم به تذکر است که: با توجه به کمبود کارگر ماهر و متخصص در ایران و با آگاهی از بهره دهی مثبت ناچیز کارگران ایرانی در برابر دستمزدی که دریافت می کردند، و میزان ضایعات در حال تولید که چندین برابر ضایعاتی است که در یک کشور صنعتی رخ می دهد و سایر هزینه های مربوط به ایجاد تاسیسات زیر بنایی و حمل مواد خام، ماشین آلات و غیره به ایران و از همه مهمتر مشکلات بندری و اسکله های محدود موجود در بنادرکه منجربه توقف طولانی کشتی های تجارتی در لنگرگاه های ایران و پرداخت مبالغ گزافی به عنوان " سور شارژ تاخیر دربنادر" به کشتی های تجارتی می گردید؛ علاوه بر این ها، عدم آمادگی جاده های اسفالته برای انتقال کالا بوسیله تریلی های بزرگ از بنادر به داخل کشور و مراکز صنعتی؛ همگی دست بدست هم داده و ارزش تمام شده کالا های تولیدی را بالاتر از ارزش آن در سطح جهانی قرار می داد. در نتیجه، این مشکلات و کمبود ها مانع سرمایه گذاری شرکت های صنعتی در ایران می گردید. برای ثبوت عرایضم، کافی است اشاره شود که از سال 1344 - 1357 حتی یک شرکت خارجی حاضر به سرمایه گذاری در ایران نگردید!
در مورد سه روز تعطیل در هر هفته مورد نظر شاه ! نویسنده این نوشته، که بالغ بر 30 سال در کارهای صنعتی در ایران مشغول کارهای سازندگی و اجرایی بوده و ضمناً پایه گذار صنعت سنگین کشتی سازی و تعمیرات کشتی در ایران است. به این نتیجه رسید که میزان بهره دهی یک کارگر به اصطلاح ماهر ایرانی بر مبنای مقیاس 1 تا 10 در هیچ زمانی بیش از 2 از 10 نبوده است در حالیکه بهره دهی یک کارگر ژاپونی یا آلمانی 9 از 10 . کره ای 8 از 10 و انگلیسی، آمریکایی، ایتالیایی، و هندی 6 از 10 می باشد . بنابراین حتی اگر ظاهراً دستمزد و مزایای قانونی یک کارگر ایرانی کمتر از کارگران مشابه خارجی باشد ، ولی با توجه به میزان بهره دهی آنها، هزینه کل یک کارگر ایرانی بمراتب بیشتر خواهد بود. متاسفانه شاه فقید و مشاوران و مسئولان کشورمان هیچوقت به این نکات بسیار حساس که پایه واساس صنعتی شدن یک کشور را تشکیل می دهد توجهی نکرده بودند و نمی کنند. علاوه بر مشکلات ذکر شده در بالا، به مشکل دیگری که متاسفانه از تراوشات مغزی شاه فقید سرچشمه گرفته بود، یعنی سهیم کردن کارگران در سود کارخانه ( کدام سود!؟) باید اشاره نمود که این ابتکار! باعث شد، سد بزرگ تری را در برابر پیشرفت صنایعی که شاید قابلیت رقابت با سایر کشور ها را ممکن بود در آتیه بدست آورند، بوجود آورد! )
اشپیگل: عقیده شاهنشاه در باره معامله عظیم گاز که بکشورهای غربی پیشنهاد فرمودید چیست؟
شاهنشاه آریا مهر: ما مشغول حفر دو چاه دیگر در منطقه ای بنام کنگان هستیم و اگر این چاهها انتظارات ما را برآورده سازند ما قطعاً خواهیم توانست ادعا کنیم که بزرگترین منابع گازی سراسر جهان را در اختیار داریم و از نظر کشور هیچگونه شکی وجود ندارد این منابع باندازه ای بزرگ خواهند بود که بسادگی می توان چهل هزار میلیون متر مکعب گاز در سال به اروپا صادر کرد.
( توضیح: شاه در تمام اوقات صحبت از استخراج نفت و گاز و صدور آن به میزان بیشتری را می کند!)
اشپیگل: اما پروژه هائی باین اندازه و وسعت تنها موقعی می توان از عهده انجام آنها برآمد که قدرت اقتصادی شرکای شما در اروپای غربی سالم و دست نخورده باقی بمانند. افزایش ناگهانی قیمت نفت این قدرت اقتصادی را مورد تهدید قرار می دهد و از یکسو موجبات رکود بیکاری را فراهم آورده و از سوی دیگر تورم ببار می آورد. با به آتش کشیدن صنایع غرب شما به خط – مشی هدفهای خود زیان وارد خواهید ساخت.
شاهنشاه آریا مهر: خیر، زیرا در درجه اول ما مقادیر معتنالهی پول نفت را صرف خرید کالا های شما و یا سرمایه داری در خارج خواهیم کرد و باین طریق سیل پول نفت بسوی کشور های غربی سرازیر خواهد شد.
( توضیح: کل در آمد نفتی کشور ایران از سال 1344 – 1352. که این مصاحبه انجام گرفته است، بالغ بربیست و دو میلیارد نهصد نوزده میلیون هشتصد و شصت و نه هزار دلار بوده است.{ این آمار از پنج جلد گاهنامه پنجاه سال شاهنشاهی پهلوی که به وسیله کتابخانه دربار شاهنشاهی در سال 1356 تدوین و بچاپ رسیده است استخراج شده است} در حالیکه کل واردات کشور در همان مدت بالغ بر هجده میلیارد و نه میلیون دلار ذکر شده است. کل صادرات غیر نفتی ایران در 9 سال گذشته دو میلیارد هشتصد شصت و چهار میلیون دلار بوده است. با کسر ارزش واردات از کل درآمد نفتی و غیر نفتی ایران در 9 سال مورد نظر، ملاحظه می گردد که کل در آمد خالص ایران در زمان مورد گفتگو در حدود شش میلیارد هشتصد و هشتاد و چهار میلیون دلار می گردید. اگر خرید های نظامی را که در جزو واردات کشور منظور نگردیده است از مبلغ در آمد خالص کشور کسر نماییم ، و به آن بذل و بخشش های ملوکانه را که به کشور هایی نظیر هندوستان، سیلان، سوریه، اردن و غیره پرداخت می کردند اضافه کنیم، مشاهده می شود که نه تنها ذخیره ارزی برایمان باقی نمانده بود بلکه میلیونها تن از ذخایر نفتی کشورمان نیز کسر شده است. حال سئوالی را که در مقابل اظهارات شاه می توان مطرح نمود: با کدام پول خیال سرمایه گذاری در خارج را داشتید؟! )
اشپیکل: آیا می توانید سرمایه گذاری در آلمان غربی را در مورد کارخانه های تصفیه جایگاه های بنزین یا حتی صنایع اتومبیل سازی در نظر مجسم فرمائید؟
شاهنشاه آریا مهر: بلی، من می توانم، البته بسته باین است که چه بدست ما می آید. صنایع پتروشیمی مورد علاقه و توجه ماست تنها داشتن جایگاه های پمپ بنزین کافی نیست چرا ما نباید قسمتی از سهام " بایر " را داشته باشیم.
اشپیگل: آیا قسمتی از سهام دایملر- بنز یا فولکس واگن را؟
شاهنشاه آریا مهر: بله، یک چنین چیزی چرا نه و این درباره سایر کشورهای اروپایی نیز صادق است. ما مایل هستیم با " او- ای- سی- دی" وارد مذاکره شویم و این بستگی به پیشنهاداتی دارد که بما خواهد داد و اگر شما مسائل را جدی تلقی کنید من فکر می کنم ما بتوانیم این تحول دوران کشف منابع جدید انرژی و دوران صنعتی نمودن کشور ما را هم آهنگی بخشیم.
( توضیح: شاه ایران تصور می کردند که با چندر غاز درآمد نفتی ایران که چندی بعد رو به تمام شدن می گذارد، می تواند در همه صنایع کشورهای غربی شریک شوند؟! متاسفانه به این هم قناعت نکرده و قبل از شریک شدن شروع به دادن دستورات به سران کشورهای غربی نموده و برایشان تکلیف تعین می کرد!؟)
اشپیگل: اما در کشور ما مردم نگران هستند. حدس زده می شود که در ماه فوریه تعداد بیکاران ما در نتیجه بحران انرژی یه 750 هزار نفر بالغ گردد.
شاهنشاه آریا مهر: بله، اما شما دو میلیون و سیصد هزار کارگر خارجی در آلمان دارید، 15 سال قبل من به پروفسور ارهارد گفتم آنچه را که شما در آلمان انجام می دهید به عقیده من صحیح نیست. زیرا ما برای همیشه بصورت یک کشور عقب افتاده درجه 3 یا 4 باقی نخواهیم ماند. کشور ما نیز صنعتی خواهد شد و اگر موفق بانجام یک چنین کاری شویم از صنایع خودمان حفاظت و حمایت بعمل خواهیم آورد. اما شما آلمانی ها فقط هم خود را برای ساختن و باز هم ساختن در داخله آلمان متمرکز نموده بودید بنحوی که مجبور شدید دو میلیون و سیصد هزار کارگر خارجی را استخدام نمائید.
( توضیح: باوجود آنکه شاه 15 سال قبل به پروفسورارهارد مغز متفکر اقتصادی آلمان هشدار داده بود که روششان در توسعه صنایع آلمان و استخدام کارگران خارجی درست نبوده است! همان اشتباه را در ایران مرتکب شد و با توسعه سریع صنایع بدون آنکه به فکر تربیت کارگران ماهر و با تجربه به تعداد مورد نیاز باشد ، اجباراً بالغ بر یک میلیون کارگر بنگلادشی، پاکستانی، هندی، فیلیپینی و اروپائی را استخدام نموده و وارد کشور کردند. متاسفانه اکثر آنها در حد یک کارگز غیر حرفه ای و بی تجربه بودند که نه تنها کمکی به بالابردن استاندارد تولیدات صنعتی کشورمان نکردند. بلکه پرداخت حقوق و مزایای سنگین آنها، بهاء تولیدات داخلی را در مقایسه با تولیدات مشابه خارجی بالا برد و امکان حتی، یک در صد رقابت را نیز از میان برد.)
اشپیگل: این موضوع را می توان از لحاظ تاریخی توجیه کرد زیرا صنایع آلمان پس از دو جنگ جهانی تقریباً تمامی سرمایه خود را که در خارج به جریان انداخته بودند از دست دادند و شاید بهمین علت از سرمایه گذاری مجدد در کشورهای خارجی اندکی بیمناک بوده اند.
شاهنشاه آریا مهر: من این حرف را نخواهم زد زیرا اینکه آلمان ها نمی بایست جنگ براه می انداختند که شکست بخورید. گفتنش بسیار آسان و بی دردسر است با این وجود این کفاره ای است که شما می دهید.
( توضیح: شاه باوجود اینکه هنوز با آلمان شریک نشده است، چون معلمی به آنها درس اقتصاد، کشورداری و اخلاق می دهد!)
اشپیگل: اعلیحضرتا شما توضیح دادید که نفت آنقدر با ارزش است که تا وقتی ذخایر عظیم ذغال سنگ برای بهره برداری وجود دارد نباید نفت را برای گرم کردن خانه ها و روشن کردن لامپهای الکتریکی بهدر داد. آیا ترس از آن ندارید که سیاست گرانی قیمت های نفت شما سرانجام در آینده دور باعث خواهد شد که کشورهای غربی فکر کاملاً بکری در مورد انرژی بکنند و سنگهای رستی دارای نفت، شنهای قیر اندود، انرژی اتمی، مایع کردن ذغال سنگ و غیره را توسعه دهند بدین منظور که پیش از آنکه کشور شما از درآمد نفت خود کاملاً عمران و توسعه پیدا کند از شما مستقل و بی نیاز شوند؟
شاهنشاه آریا مهر: شما نمی توانید انرژی اتمی را که باین سرعت بارور می شود قبل از سال 1985 بمرحله تکامل در آورید.
( توضیح: ایشان این اطلاعات علمی را از چه منابعی در ایران بدست آورده اند؟)
اشپیگل: این درست است لیکن بعد از 1985 هم شما باید نفت خودتان را به فروش برسانید.
شاهنشاه آریا مهر: بچه شکل؟ من نفت را به شکل محصولات پتروشیمی می فروشم، من بشما آسپرین می فروشم، من بشما پروتئین می فروشم، من بشما نفت خام نمی فروشم.
( توضیح: این اظهارات، کاملاً باعمل کرد شاه در مورد اصرار به فروش نفت خام بیشتر تا زمان وقوع انقلاب مغایرت دارد! ضمناً آیا اصلح نبود که هر موقع توانستیم محصولات پتروشیمی و آسپرین و پروتئین را در ایران تهیه کرده و به بازار عرضه نمودیم ، در آن زمان صحبتش را بکنیم؟)
اشپیگل: تولید کالاهای پتروشیمی را می توان بر اساس نفت استخراجی از ماسه سنگهای آغشته به نفت و ماسه های قیری پایه گذاری نمود!
شاهنشاه آریا مهر: آیا شما در آلمان ماسه های قیری دارید؟ شما در آلمان ماسه های قیری ندارید.
اشپیگل: خیر لیکن کانادا مثل این ماده را دارد.
شاهنشاه آریا مهر: شما باید آنرا وارد کنید و همان قدر برای شما تمام می شود.
اشپیگل: در این صورت ما متکی به آمریکای شمالی خواهیم بود.
( توضیح: مصاحبه گر ناخود آگاه به شاه فقید اطلاع می دهد، کشورهای صنعتی جهان ترجیح می دهند متکی به کشور های غربی باشند تا به کشورهای خاور میانه! ولی دیدیم که شاه توجهی به اظهارات وی نمی کند!)
شاهنشاه آریا مهر: چرا از کشور ما وارد نکنید؟ بعلت همین امر است که من پیشنهاد سرمایه گذاری مشترک بر اساس 500 هزار بشکه در روز در کشورم دادم.
اشپیگل: همه اینها یک خیال بافی وسیع درباره سرمایه گذاریهای مشترک است. معامله در محصولات پتروشیمی، توسعه منابع جدید انرژی، تاسیس صنعت اتومبیل سازی. آیا طرحهایی هم برای بکار بردن عایدات نفت در صنایع اسلحه سازی در کشور خود دارید؟
( توضیح: مصاحبه گر با اظهارات خود آب پاکی را بر روی شاه می ریزد! ولی متاسفانه نه شاه و نه اطرافیان و مشاوران شاه متوجه نمی شوند! ضمناً با زرنگی تمام سعی کرده است شاه فقید را وادار به ابراز هدفهای محرمانه کشورش در مورد امور نظامی و توسعه صنایع و بهبود وضع اقتصادی و غیره نماید!)
شاهنشاه آریا مهر: بله.
اشپیگل: چرا هم اکنون اینقدر خرج اسلحه می کنید؟ 26 در صد بودجه. دشمن کجاست؟
شاهنشاه آریا مهر: خوب، این همان مسئله است که چرا آلمان و یا فرانسه اینقدر پول صرف تسلیحات می کنند.
اشپیگل: چون آنها همسایگانی در شرق دارند که مقاصد آنها همواره روشن نبوده است.
شاهنشاه آریا مهر: آیا آنها بشما حمله می کنند.
اشپیگل: امیدواریم این طور نباشد.
شاهنشاه آریا مهر: پس چرا این پول ها را خرج می کنید؟ من هم این پول ها را عیناً بهمان دلیل خرج می کنم. بهیچوجه حاضر نیستم خودم را به دست تصادف بسپارم . دوستانی دارم و سعی می کنم دوستان دیگری هم بدست بیاورم، لیکن ما نمی توانیم صرفاً به اتحادیه ها تکیه کنیم، بعضی وقت ها ممکن است ما را مایوس کنند. یک چیز دیگری: آیا همه قبول دارید که جنگ اکتبر با اسرائیل یک واقعه شگفت آور بود؟ مقدار سلاح و سلاح مدرن که علیه اسرائیل بکار گرفته شد. آیا شما و یا حتی اسرائیلی ها چنین واقعه را انتظار داشتند؟ همه دچار شگفتی شدند از این رو من بهیچ وجه تسلیم قضا و قدر نمی شوم ما نباید به کسی جز خودمان متکی باشیم.
( توضیح: شاه فقید یک مطلب بسیار مهم و اساسی را در مورد هزینه تسلیحاتی کشورهای صنعتی پپشرفته غربی در نظر نگرفته است! کشورهای صنعتی به گونه خود کفا در ساختن سلاح مورد نیازشان دست داشته و نیازی به وارد کردن این سلاح از سایر کشورها که باعث خروج ارز کشورشان می گردد ندارند. هر گونه تولید صنعتی در داخل کشور، باعث ایجاد کار و شکوفائی اقتصادی می گردد. درحالیکه سفارش و خرید سلاح از خارج کشور نه تنها باعث خروج ارز می شود، بلکه بهاء پرداختی برای خرید ازسایر کشورها، نیز چندین برابر ارزش واقعی سلاح تولید شده در داخل کشور می باشد! ضمن اینکه ریش و قیچی را به دست کشور تولید کننده سلاح داده ایم. بارها به تجربه آموختیم که کشورهای صنعتی همیشه به قول و قرار های خود عمل نخواهند کرد، و آن روزی که محتاج به پشتیبانی آنها باشیم، به ما پشت کرده و خواهند کرد! ضمناً شاه صحبت از دوستانی که دارد می کند! کدام دوستان؟ ملک حسین پادشاه اردن! ملک حسن پادشاه مراکش! و یا پادشاه مخاوع یونان که ماهیانه از شاه مقرری دریافت می کرد!؟ همه اینها پس از خروج شاه فقید از ایران به او پشت کردند)
اشپیگل: آیا در اطراف منطقه خلیج فارس مسئله امنیتی وجود دارد؟
شاهنشاه آریا مهر: نه باین زودی ها لیکن احتمال آن وجود دارد چون می بینید که در یک کشور ثروتمند مانند بعضی از این شیخ نشین ها پول فراوان است و تعداد نفوس آن بسیار کم است این کشورها باید بهشت باشند لیکن می دانیم که فعالیت های خرابکارانه زیر زمینی وجود دارد.
( توضیح: شاه نگران امنیت در شیخ نشینهای خلیج فارس است، در حالیکه غافل از امنیت در کشور خودش می باشد! 32 سال از ان تاریخ گذشته است. همه مالکان شیخ نشینها در سر جای خود نشسته اند! و تنها شاه و رژیمش که نگران حال دیگران بود، دیگر وجود خارجی ندارد!)
اشپیگل: هرگاه کشورهای پان عرب تند رو یکی از شیخ نشین های اطراف خلیج فارس را تصرف کنند، آیا ایران مداخله خواهد کرد؟
شاهنشاه آریا مهر: هرگاه از طرف کشور های درگیر از ما تقاضای مداخله نشود پیش بینی این امر مشکل است. من پیشنهاد عقد قرار داد منطقه ای، موافقت نامه، عهد نامه ( هرچه که می خواهید اسمش را بگذارید) برای امنیت و یک پارچگی این منطقه کرده ام. تا بحال پاسخی دریافت نداشته ایم.
مدخل آبهای خلیج فارس برای ما امر مرگ و زندگی است. باز نگهداشتن این راه با، یا بدون همکاری سایرین، یک پاسخ دیگری به سئوال شما است که چرا اینقدر خرج امور دفاعی خود می کنیم.
( توضیح: اظهارات شاه را می توان به این گونه تفسیر نمود: که، کشور ها و شیخ نشینهای سواحل خلیج فارس، به علت تحریکات انگلستان، چون اعتمادی به اظهارات و خواسته های شاه ایران ندارند، لذا حاضر به عقد قرارداد و عهد نامه با ایران نیستند!
ضمناً در سال 1990 شاهد بودیم که تجاوز کشور" پان عرب تندرو" عراق به کویت، چگونه پاسخ داده شد! در هیچ زمانی غربیها اجازه نخواهند داد که یکی از کشورهای خاور میانه خود را به صورت " پدر خوانده" سایر کشورهای منطقه تصور کند!)
اشپیگل: لیکن در سواحل خلیج فارس شیخ نشینهای کوچکی هستند که پول حاصله از نفت خود را صرف درگیری در مناقشات خاور میانه می نمایند. در اروپا بعضی از مردم می ترسند مبادا شیخ نشین ها وسوسه شوند که بیلیونها دلار و مارک و پوند خودرا برای تهدید سیستم پولی غرب بکار برند تا بلکه منافع سیاسی در مناقشه با اسرائیل عایدشان گردد.
شاهنشاه آریا مهر: خوب، من واقعاً نمی دانم، بطوریکه ملاحظه می کنید درباره مسئله یهود یک جنبه خیلی احساساتی وجود دارد. هرگاه این مسئله حل و فصل شود و امیدوارم در کنفرانس ژنو اینطور بشود دیگر در آن صورت بهیچوجه دلیلی وجود ندارد که اقدام به انجام کاری کنند که شما از آن بیم دارید.
اشپیگل: هم اکنون از روی تعصب قذافی درخواست کرده که انقلابی علیه جنایت صلح با اسرائیل براه بیافتد.
شاهنشاه آریا مهر: من این حرف را از رادیو شنیدم لیکن شما نباید هر چه قذافی می گوید جدی بگیرید.
اشپیگل: ما باید او را جدی بگیریم چون او قسمت عمده نفت مورد نیاز آلمان را تامین می کند.
شاهنشاه آریا مهر: از آن لحاظ بله، لیکن او باز هم نفت خود را می فروشد و همین حرفها را هم می زند. هرگز از این حرکات دست نکشیده است.
اشپیگل: اما شما چگونه این وضع ضد و نقیض را توجیه می کنید؟ از طرفی یک نوع اتحادی بین کشورهای مسلمان وجود دارد و از طرف دیگر مسئله اورشلیم ظاهراً همان ارزش را برای شما ندارد که برای ملک فیصل پادشاه عربستان سعودی دارد.
شاهنشاه آریا مهر: شاید این یک موضوع شخصی باشد نباید فراموش کرد که اولً، اورشلیم برای همه مسلمانان جالب توجه است و دوم ، آنکه ملک فیصل از آغاز امر جزو نمایندگی کشورش در سازمان ملل بوده و همه می دانیم که قبل از 1947 اورشلیم یک شهر بین المللی اعلام گردید. مسلمانان چگونه می توانند این مطلب را قبول کنند که اماکن مقدسه در دست غیر مسلمانان باشد. همانطور هرگاه رم هم تحت تصرف مذهب دیگری غیر از مسیحی بود این امر شگفت انگیز بود و این وضع چگونه مورد قبول شما واقع می گردید؟ ملک فیصل گفته قبل از فوت باید در اورشلیم نماز بگذارد.
( توضیح: مشاهده کردیم که، ملک فیصل مرد و نماز گذاردن در اورشلیم را با خود به گور برد! )
اشپیگل: اما شما قبول نمی کنید که نفت را بعنوان سلاح برای یک چنین هدف سیاسی و یا مذهبی مانند تصاحب اورشلیم مورد استفاده قرار دهید؟
شاهنشاه آریا مهر: خیر فقط در صورتی که برای کشورم در جنگ بودم چنین کاری را می کردم لیکن استفاده از این سلاح ممکن است خطرناک و غیر ضروری باشد زیرا که هرگاه شما به آن عادت کردید دیگر این سلاح قابل استفاده نخواهد بود.
( توضیح: دیدیم که تعطیل صدور نفت در ایران در سال 1357 یکی از عللی بود که باعث سقوط سلطنت پهلوی و تغییر رژیم ایران گردید! ولی اثری در روی کشورهای صنعتی باقی نگذارد! بنابر این آیا می توان از تحریم نفت به عنوان سلاح استفاده نمود؟)
اشپیگل: باز هم مسئله اتحاد مسلمانان در بین است. موقعی شما گفتید: " اعراب می گویند ما مسلمان هستیم لیکن ما آریائی هستیم" مفهوم این جمله چیست؟
شاهنشاه آریا مهر" مفهوم آن این است که اعراب از نژاد سامی هستند. این موضوع بسیار عجیب و غریب است. یهودیان از نژاد سامی و اعراب هم از نژاد سامی هستند. ما آریائی هستیم و شما آلمانی ها نیز آریائی هستید.
( توضیح: درست است که در گذشته بسیار دور آریایی ها به سرزمین ایران روی آورده و در آنجا اسکان کرده-اند. ولی پس از تجاوزات نژاد های مختلف و اقامت طولانی در سرزمین ما چون: یونانی ها بالغ بر 120 سال، عربها 300 سال، مغولها 500 سال، ازبک ها ، ترکان عثمانی، بلوچ ها و غیره آیا هنوز هم نژاد ما ایرانیها همان آریایی خالص و دست نخورده است؟ علاوه بر این آیا برخورداری از نژاد آریایی چه امتیازی برای ایرانی ها در بر دارد!؟)
اشپیگل: بنابر این پیوندهای مذهبی بطوری که کشورهای عربی ادعا می کنند آنقدر قوی نیست؟
شاهنشاه آریا مهر: خیر، ملاحظه می کنید آنها می گویند: "ما اعراب" و نمی گویند " ما مسلمانان" در دنیا مسلمانان غیر عرب 6 یا 7 برابر مسلمانان عرب می باشند.
اشپیگل: فرمودید سلاح نفت را فقط باید یکبار بکار گرفت و نمی توان از آن برای همیشه استفاده کرد. آیا کشورهای تولید کننده نفت احساس ناراحتی نمی کنند که اکنون ظاهراً تمامی تمدن جهان غرب صنعتی شده، آنها را در اختیار خود دارد؟
شاهنشاه آریا مهر: نمی دانم، شما نمی توانید با تهدید اساس جهان را باین آسانی به لرزه در آورید تصور می کنم این مسلم است که شما نمی توانید چنین اقدامی بکنید.
( توضیح: متاسفانه عمر شاه در این دنیا باقی نبود که حدود دو دهه بعد مشاهده کند، چگونه تنها ابر قدرت جهان توانست با تهدید اساس جهان را به سادگی به لرزه درآورد؟!)
اشپیگل: لیکن درک این مطلب برای مردم اروپای غربی تکان دهنده بود که تا چه حد به منابع انرژی خاور میانه اتکاء دارند.
(توضیح: از دید مصاحبه گر، مهم نیست که همه کشورهای عقب نگه داشته شده برای ادامه حیات خود متکی به غرب باشند! مهم این است که چرا کشورهای غربی بایستی متکی به منابع انرژی خاور میانه باشند!؟)
شاهنشاه آریا مهر: زیرا که شما این اشتباه را مرتکب شدید که بدترین استثمار کننده و استعمار گر بوده اید شاید هم هرگز فکر آن را نکرده باشید شما با آن نفت ارزان همین کار را کردید.
هیچکس چنین چیزی را درک نکرد!
اشپیگل: ولی برخی از گزارشها حاکی از نوعی نارضائی در این مورد است. زمامداران عرب بمراتب کمتر مایل بوده اند قیمت هنگفتی را که شما از آن جانبداری کردید مطالبه کنند.
شاهنشاه آریا مهر: تنها یکی از آنها اینطور بوده است. عده ای دیگر از آنها قیمت بیشتری مطالبه کردند و بقیه از روش میانه ای که ما در پیش گرفتیم پیروی کردند.
اشپیگل: منظورتان از آن یکی، عربستان سعودی و شیخ یمانی است؟
( توضیح: مصاحبه گر تیز هوش و خبره و تربیت شده در حرفه اش ، شاه را وادار به ذکر نام می کند!)
شاهنشاه آریا مهر: بله.
اشپیگل: روش عربستان سعودی را چگونه توجیه می کنید؟
شاهنشاه آریا مهر: ( لبخند می زنند)
اشپیگل: آیا این نگرانی وجود داشته است که کشورهای غرب ممکن است نتوانند از عهده پرداخت این قیمت زیاد برآیند؟
شاهنشاه آریا مهر: من باید در این مورد سکوت اختیار کنم زیرا هر کس عقیده اش محترم است.
اشپیگل: اعلیحضرتا- شما یکبار گفتید ایران در مدت زمان کوتاهی به یکی از پیشرفته ترین و نیرومند ترین پنج کشور جهان مبدل خواهد شد.
شاهنشاه آریا مهر: انرژی، پشتکار و پایمردی ملت ما برتری ما باستثناء این که . . حتی دیروز چند نفر تظاهر کننده دیدیم تصور کنید چند نفر ایرانی اگر واقعاً بشود گفت آنها ایرانی هستند علیه رهبر خود پس از این همه کارهائی که ما برای کشورمان انجام داده ایم به تظاهرات بپردازند این همان برتری است که ما در کشور خود داریم- همه کس از جان و دل پشتیبان رژیم است- ما تروریست داریم، شما هم تروریست دارید. شما هم در آلمان باند " بادرماینهوف" را دارید.
( توضیح: شاه فقید تصور می کرد، هر ایرانی که با افکار و عقاید ایشان هماهنگی ندارد پس او ایرانی نیست! ایشان همه کارهای انجام شده در کشور را بحساب خود منظورکرده! و فراموش کرده بود که وی قانوناً پادشاه غیر مسئول یک کشور مشروطه است و نباید در کارهای اجرائی دخالت کند! چند سال بعد در دوران انقلاب، همین مردم نشان دادند که چگونه از جان و دل پشتیبان رژیم سلطنتی نیستند(!؟ )
در مصاحبه دیگری که در همان ایام در " سن موریتس" با " پیتر اسنو" خبرگزار سیاسی تلویزیون تجارتی انگلستان انجام گرفت. شاه ایران چنین اظهار کرده است: " مردم و شاه ایران آنقدر بیکدیگر نزدیک هستند که خود را مانند اعضای یک خانواده احساس می کنند. من تصور می کنم مردم ایران همان احترامی را برای شاه خود قائل هستند که کودکان خانواده های ایرانی برای پدر خودشان قائلند. لطفاً به کلمه "کودکان" توجه بیشتری مبذول دارید! شاه فقید ملت ایران را به صورت کودکانی نابالغ فرض می کرده است! عیناً بهمان صورتی که آیت الله خمینی آنها را نابالغ، و خود را ولی فقیه می دانست!)
اشپیگل: به سئوال خود راجع به نیرومند ترین پنج کشور دنیا برگردیم. آیا چین را هم در شمار این پنج کشور می دانید؟
شاهنشاه آریا مهر: من از کشوری اسم نبردم ولی معمولاً این کشورها شامل ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی می شود . . .
اشپیگل: پس چین جزو آنان نیست؟
شاهنشاه آریا مهر: منظور من از قدرت توام با فشار و مضیقه نیست. تا سال 1980 متجاوز از یک میلیارد چینی وجود خواهد داشت. واقعاً چگونه می توانید نیاز های یک جامعه پیشرفته یک میلیارد و نیم نفری را مرتفع کنید؟ اکنون من نمی دانم چه بر سر ژاپون خواهد آمد. زیرا ژاپن اصلاً زغال سنگ ندارد آنها دارای سنگ های رستی نفتی نیستند و از نفت بی بهره اند. آنها هیچ چیزندارند مطلقاً چیزی ندارند. کلیه ضوابط درحال دگرگون شدن است کسی چه می داند شاید برزیل پیشرفته ترین کشور عالم بشود]
