از نظر دكتر باوند پس از مناقشه هسته‌اى، آمريكا حقوق بشر، ادعاى حمايت از تروريسم يا مسايل خاورميانه را در رابطه با ايران مطرح خواهد كرد
پس از آنكه محمد البرادعى رييس آژانس بين‌المللى انرژى اتمى، خبر از موافقت «اصولى» ايران با تعليق غنى‌سازى اورانيوم داد، حال روزنامه آمريكايى «نيويورك تايمز» نيز در شماره امروز (دوشنبه ۲۹ مه) خود، به نقل از ديپلماتهاى اروپايى نوشته است كه ايران فعاليتهاى غنى‌سازى اورانيوم را محدود كرده است.
دولتهاى ايران و آمريكا هر دو لحنى ملايم پيدا كرده‌اند و طرف‌هاى درگير، همگى با خوشبينى از رسيدن به راه حلى ديپلماتيك براى برون رفت از بن‌بست كنونى سخن مى‌گويند. آيا جمهورى اسلامى ايران واقعا از غنى‌سازى اورانيوم كه آن را بارها «بازگشت‌ناپذير» خوانده بود، چشم‌پوشى خواهد كرد؟ در همين زمينه دكتر داود هرميداس باوند استاد علوم سياسى و كارشناس روابط بين‌الملل به پرسشهاى صداى آلمان پاسخ داده است.
مصاحبه‌گر: بهنام باوندپور
دویچه‌وله: دکتر باوند، مدتی پیش پس از دیدار البرداعی رییس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، با خانم رایس وزیر خارجه آمریکا، البرداعی اعلام کرد که ایران در چارچوب عقد قراردادی با کشورهای غربی موافقت «اصولی» خودش را با توقف غنی‌سازی اورانیوم اعلام کرده است. رسانه‌ها تا همین امروز در ایران تقریبا در این مورد سکوت کرده‌اند. آیا شما چنین عقب‌نشینی‌‌ای رااز طرف ایران محتمل می‌‌دانید؟
داود هرمیداس باوند: بله! این موضوع قابل پیش‌بینی بود که ایران برآن خواهد بود در سطح پایین، یعنی فقط تا ۵درصد، غنی‌سازی اورانیوم را پذیرا بشود و فراتر از آن را، در سطح بالاتر را با یک توافقی با یک کنسرسیوم بین‌المللی یا با آژانس به یک تفاهمی منتهی بشود.
دویچه‌وله: دکتر باوند، ولی البرداعی از مسئله تعلیق غنی‌سازی اورانیوم صحبت کرده بود!
داود هرمیداس باوند: بله، تعليق را ایران تایید کرده بود و ضرب‌الاجلی هم نگذاشته بود. یعنی بر این اساس بود تا وقتی که کاملا روشن بشود فعالیت ایران صرفا برای مقاصد صلح‌جویانه است. بنابراین این چیزی که آقای البرداعی گفته بازگشت میکند به همان موضعی که قبلا ایران داشت، اینکه با سه کشور اروپایی مذاکره کرده بود و به توافق پاریس منتهی شده بود. اگر قرار است به حالت تعلیق دربیاورد، یا تعلیق با یک ضرب‌الاجل است برای چند سال، یا تعلیق دائمی‌ست. بنابراین، اینطور که آقای البرداعی گفت، تا آنجایی که من خاطرم می‌آید، ایران حاضر است برای چندسال بحال تعلیق دربیاورد که همانطور که اشاره فرمودید، براساس توافقی باشد با کشورهای اروپایی به نمایندگی از طرف جامعه بین‌الملل. تا آنجایی که من خاطرم می‌آید، آقای البرداعی گفت ایران آماده است که چند سال به حال تعلیق دربیارود.
دویچه‌وله: بله، دقیقا! و گزارش جدید «نیویورک تایمز» هم دکتر باوند، ظن درست بودن اظهارات آقای البرداعی را به نوعی تقویت میکند. این روزنامه نوشته که ایران غنی‌سازی اورانیوم را محدود کرده و احتمال داده که ایران می‌خواهد به این شکل راه را برای مذاکره مستقیم با آمریکا هموار بکند. اما بعضی از کارشناسان مسایل هسته‌ای مطرح کرده‌اند که ممکن است عامل ایجاد این محدودیت مشکلات فنی بوده باشد. به نظر شما علت چه می‌تواند باشد؟ مذاکره مستقیم با آمریکا یا مشکلات فنی؟
داود هرمیداس باوند: هم مشکلات فنی هست و هم اینکه از نظر افکار داخلی یک نوع احساس شکست و تسلیم نباشد. بنابراین اگر ایران اصرار میکند ۵درصد، بیشتر برای مصرف داخلی‌اش هست که به مردم بگوید من با یک شرایط انفعالی به توافق نرسیدم، بلکه موفق شدم روی آن اساس ادعايم ایستادگی بکنم. محدودیت فقط برای عدم تحمیل است، برای این است که در یک شرایط انفعالی موافقتی به او تحمیل نشده باشد.
دویچه‌وله: دکتر باوند، روزنامه «شرق الاوسط» به نقل از منابع رسمی فرانسوی اعلام کرده که ایران هر پیشنهادی از طرف اروپا را که حاوی تضمین‌های امنیتی از طرف آمریکا نباشد رد خواهد کرد. فکر می‌کنید اگر آمریکا تضمین بدهد که به ایران حمله نمی‌کند و همچنین برای بی‌ثبات‌کردن جمهوری اسلامی هم تلاش نخواهد کرد، میشود شاهد توقف غنی‌سازی اورانیوم در ایران بود؟
داود هرمیداس باوند: ببینید، هیچ تضمینی پایدار نیست. در بیانیه الجزایر هم این تضمین بوده. تضمین آمریکا این است که آمریکا به اصول و اهداف منشور پایبند است و هیچوقت قصد و نیت تجاوز به کشور را ندارد. یک تاکید بر یک اصل اعلام‌شده‌ی منشور ملل متحد و حقوق بین‌الملل. در تشویق‌های اروپایی‌ها هم همین بود. اروپایی‌ها تضمین می‌کنند تمامیت ارضی و استقلال سیاسی ایران را. تمامیت ارضی و استقلال سیاسی ایران هیچوقت مورد تهدید نبود، بلکه تغییر حکومت بوده است. بنابر این ولو اینکه تضمین آمریکا هم باشد، این تضمین از لحاظ تایید بر پایبندی به اصل منشور و اهداف و اصول منشور است و حقوق بین‌الملل. و بنابر این کشورها همه متعهدند تمامیت ارضی و استقلال سیاسی یکدیگر را محترم بشمارند. در بیانیه الجزایر هم همین است. پس، آمریکا مجددا تایید میکند پایبندی خودش را نسبت به عدم دخالت در امور داخلی کشورها. هیچ کشوری هم رسما نمی‌آید بگوید، ولو اینکه دخالتی هم بکند، که من دارم دخالت می‌کنم. البته برای مدتی، شکی در آن نیست، می‌تواند این تضمین قابل قبول باشد، ولی این تضمین‌ها نمی‌تواند پایدار باشد، چون تحولات بین‌المللی یک روند ثابتی را ندارد.
دویچه‌وله: دکتر باوند در روزهای اخیر هم لحن ایران و هم لحن آمریکا ملایم‌تر شده و خیلی‌ها این را نشانه‌ای برای برون‌رفت از بن‌بست کنونی می‌دانند...
داود هرمیداس باوند: ببینید، این جریان مذاکره مستقیم ایران و آمریکا و حل و فصل مسالمت‌آمیز که از سوی محافل آمریکایی، شخصیت‌های آمریکایی یا برخی از کشورهای دوست آمریکا مطرح شده، آمریکا هم ملایم‌تر شده است. کاملا روشن است. و بنابراین به ظن غالب چنین توافقی که تضمین‌های نسبی داده بشود، مثلا در مورد حمله آمریکا، بهرحال اگر ایران برنامه غنی‌سازی را متوقف بکند دیگر هیچ دلیلی برای حمله به ایران وجود ندارد و همچنین ضرورت اینکه ایران در مظان تهدید قرار بگیرد. مسایل دیگر مسایلی‌ست که بعد از مدتی، وقتی ماه عسل پایان پیدا کرد که کوتاه مدت هم خواهد بود، بدون تردید مسایل دیگری مطرح میشود که واقعیت هم دارد، مسئله حقوق بشر و مسایلی که مربوط به خاورمیانه است. ولی در مورد تکنولوژی هسته‌ای شکی نیست که این توافق بتواند موجب آرامی و یک نوع آرامشی در این زمینه بشود. مشوق‌هایی هم که در مورد ایران پیشنهاد کرده‌اند، مشوق‌ها را هم که انجام بدهند خیلی طبیعی و منطقی‌ست که این توافق این مشوق‌ها را دربرداشته باشد که یکی از آنها تضمین امنیتی به ایران است. یعنی اقدام نظامی علیه ایران انجام نخواهد شد.
دویچه‌وله: دکتر باوند، سوال دقیقا در همین‌جاست. شما هم ملایمترشدن لحن آمریکا را تایید کردید، اما پرسش دقیقا در همین‌جاست که در این شرایط جورج بوش، رییس جمهور آمریکا با اشاره به موارد افغانستان وعراق تاکید کرده که، تقریبا با این جملات، «این فقط یک آغاز است. این پیام از دمشق تا تهران گسترش یافته که آینده به آزادی تعلق دارد و ما [یعنی آمریکایی‌ها] تا وقتی که وعده آزادی برای همه‌ی ملتها متحقق نشود، آرام نخواهیم گرفت». شما در این جملات چه پیامی را می‌بینید؟ سیاست تغییر رژیم در ایران را؟
داود هرمیداس باوند: ببینید، اولویت مسئله تکنولوژی هسته‌ای‌ست. همانطور که اشاره کردم مسئله تکنولوژی هسته‌ای که نگرانی‌ها و دغدغه‌هایی در پی دارد با توافق مستقیم یا غیرمستقیم، یعنی یا از طریق اروپایی‌ها و یا نهایتا با توافق و تایید خود آمریکایی‌ها، تضمین‌ها و مشوق‌هایی برای ایران پیش‌بینی می‌کنند، ولی این دال براین نیست که در مورد حقوق بشر، در مورد ادعای حمایت از تروریسم بین‌المللی یا مسایل خاورمیانه آنها از مواضع قبلی خودشان عدول بکنند.
