ائتلاف "همبستگی برای دموکراسی و حقوق بشر" روز دوشنبه، چهارم خرداد، در تهران اعلام موجودیت کرد. تا بحال تعداد زیادی از فعالان اجتماعی و مدنی و همچنین مدافعان حقوق بشر به این اتئلاف پیوسته‌اند.
مهندس حشمت‌الله طبرزدی، روزنامه‌نگار، فعال مدنی و سخنگوی ائتلاف "همبستگی"، در گفتگو با دویچه‌وله می‌گوید، از جمله اصول مورد پذیرش در سند تشکیل این ائتلاف، بحث مربوط به جدایی دین از حکومت، تاکید بر دموکراسی و حقوق بشر و آزادی‌های اساسی، تاکید بر حقوق برابر همه اقوام ایرانی و برابری حقوق زن و مرد است.
دویچه‌وله: آقای طبرزدی، ائتلاف "همبستگی برای دموکراسی و حقوق بشر" روز گذشته اعلام موجودیت کرده است. علت تشکیل این ائتلاف در شرایط فعلی چه بوده است؟
حشمت‌الله طبرزدی: برای این ائتلاف از چند ماه پیش تاکنون جلسات زیادی تشکیل شد و سال گذشته حتا دوازده اصل آن تصویب شد و قرار بود که سه چهارماه پیش اعلام موجودیت بکند. ولی متاسفانه به دلیل شرایط امنیتی و کارشکنی نیروهای امنیتی این ائتلاف عقب افتاد. یعنی ما تصمیم داشتیم حتا برای انتخابات ریاست جمهوری یک کاندیدای ملی و خارج از حاکمیت معرفی بکنیم که متاسفانه نتوانستیم. در شرایط فعلی هم ائتلاف "همبستگی برای دموکراسی و حقوق بشر" به این دلیل اعلام موجودیت کرد که در این حداقل فرصتی که برای انتخابات هست، باز بتواند تلاش خودش را داشته باشد.
این ائتلاف چه هدف‌هایی را دنبال میکند؟
بحث مربوط به جدایی دین از حکومت، تاکید بر دموکراسی و حقوق بشر و آزادی‌های اساسی، تاکید بر حقوق برابر همه‌ی اقوام ایرانی، تاکید بر برابری حقوق زن و مرد و تاکید بر تغییر قانون اساسی و حذف اصل‌های مغایر با حاکمیت ملی و نیز پذیرش مفاد منشور ملل متحد و اعلامیهی جهانی حقوق بشر و میثاق‌های مربوط به آن، چند اصل از دوازده اصلی‌ست که این همبستگی در برنامه‌ی خودش قرار داده است.
بنابراین تشکیل ائتلاف همبستگی و اعلام موجودیتش در این زمان بدون ارتباط مستقیم با موضوع انتخابات است؟
ارتباط دارد. البته قطعا انتخابات یکی از مسایل این همبستگی، یا یکی از مسایل مورد توجه‌اش است. اما مسئله‌ی "همبستگی"، همبستگی بین شخصیت‌ها و سازمان‌ها و نهادهای مدنی، صنفی و سیاسی است. این برنامه‌ی درازمدتی‌ست که نیروهای عمدتا سکولار دموکرات ایران که اپوزیسیون داخل ایران است، مدنظر قرار داده است. یکی از اهداف مهم "همبستگی" این است که در هر صورت نیروهایی که دوازده اصل برنامه‌ی این ائتلاف، بویژه اصل سکولاریسم و اعلامیهی جهانی حقوق بشر را پذیرفته‌اند، بتوانند هماهنگی بیشتری داشته باشند.
چه گروه‌ها یا شخصیت‌هایی از ائتلاف "همبستگی برای دموکراسی و حقوق بشر" پشتیبانی کرده‌اند؟ آیا این حمایت از سوی طیف‌های مختلفی صورت گرفته است؟
بله، همین طور است. یعنی اگر شما به اعلام موجودیت آن توجه بفرمایید، حدود چهل یا پنجاه نفری که تاکنون بعنوان افراد اولیه موسس اعلام شده‌اند، می‌بینید که از شخصیت‌های متفاوت هستند، از احزاب، تشکلهای مدنی، کارگری، حقوق بشری، زنان، اقوام و از همه‌ی طیف‌هایی که در واقع در ایران فعال هستند و در عین‌حال این‌ها نه اصلاح‌طلب هستند و نه اصولگرا. یعنی شخصیت‌هایی خارج از حاکمیت هستند. این‌ها نیرویی هستند که در ایران بعنوان "نیروی خاموش" قلمداد شده‌اند. اما ما معتقدیم که آنها نیروی خاموش نیستند، بلکه مسئله‌ی اساسی این بوده که متاسفانه حکومت همواره آنها را سرکوب کرده و اجازه نداده از هیچ تریبون و امکانی استفاده بکنند.
آقای طبرزدی، این ائتلاف چه برنامه‌ای را در نظر گرفته و چه اقدامات عملی‌ای را پیش روی خودش دارد؟
یکی از اولین برنامه‌های "همبستگی" این است که مطالبات جنبش‌های اجتماعی در درون کشور را دسته‌بندی و اولویت‌بندی کند و برای دسترسی به مطالبات به حق جنبش‌های فعال مدنی و اجتماعی در درون کشور برنامه‌ریزی کند. به همین دلیل، ارتباط با این جنبش‌ها و تقویت بنیان‌های فرهنگی و تشکیلاتی این جنبش‌ها در دستور کار است و حتا گفته شده است که ما از همه‌ی فعالین دعوت می‌کنیم که هرکدام بعنوان یک پیک "همبستگی" برای این ارتباط تلاش زیادتری داشته باشند.
آیا ائتلاف "همبستگی برای دموکراسی و حقوق بشر" در نظر دارد در انتخابات از کاندیدای خاصی پشتیبانی کند؟
باید بگویم، متاسفانه همین طور که اشاره کردم، حاکمیت به ما اجازه نداد در فرصت مناسب تشکیل این ائتلاف را اعلام کنیم و در نتیجه بتوانیم کاندیدایی مستقل از حاکمیت داشته باشیم. متاسفانه شرایطی در مورد کاندیداهای غیرحکومتی بوجود آوردند، شرایط غیردموکراتیکی را حاکم کردند. در مورد سلامت انتخابات هم هیچ تضمینی وجود ندارد. اما ائتلاف یا "همبستگی" اعلام کرده است که ما متناسب با اصولی که مطرح کرده‌ایم و برنامه‌هایی هم که اعلام کرده‌ایم، اگر حتا هر کدام از این کاندیداهایی که الان تایید شده‌اند، حاضر بودند با ما بنشینند و در این زمینه گفت‌وگویی داشته باشیم، با توجه به اصول و راهکارهایی که داریم، ما از مذاکره و دیالوگ استقبال می‌کنیم.
آیا قدمی تا بحال در این زمینه برداشته شده است؟
همان طور که می‌دانید، شب گذشته تشکیل این "همبستگی" اعلام شده است و ما امیدواریم که تا پایان این هفته بتوانیم دراین زمینه برنامه‌های مشخص‌تری داشته باشیم که هرگاه تصمیماتی اتخاذ شد، من بعنوان سخنگوی این همبستگی اعلام خواهم کرد.
مصاحبه‌گر: شیرین جزایری
تحریریه: کیواندخت قهاری
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
برای دموکراسی و حقوق بشر در ایران»؛ اعلام موجودیت گروهی تازه
7 خرداد 1388
حسین قویمی
عده ای از فعالان سیاسی در ایران به تازگی گروه تازه‌ای را به نام «همبستگی برای دموکراسی و حقوق بشر در ایران» تشکیل داده‌اند، که در بیانیه‌ای موجودیت خود را اعلام کرده است.
کسانی چون ادیب برومند –شاعر ایرانی، داود هرمیداس باوند –استاد دانشگاه و از فعالان جبهه ملی، کوروش زعیم –از دیگر فعالان جبهه ملی ایران یا حشمت‌الله طبرزدی –از فعالان سیاسی ایران اعضای این گروه جدید را تشکیل می‌دهند.
حشمت الله طبرزدی، سخنگوی این گروه، در گفت‌وگویی با رادیو فردا ابتدا از انگیزه تشکیل «همبستگی برای دموکراسی و حقوق بشر» می‌گوید:
پس از مدتها که جلساتی در این خصوص بین شخصیت‌های ملی و فعالین جنبش‌های اجتماعی برقرار بود، نهایتا روز دوشنبه همبستگی برای دموکراسی و حقوق بشر در ایران با اعلام ۱۲ اصل اظهار موجودیت کرد.
این اصول: حفظ تمامیت ارضی و سرزمینی، پذیرش مفاد منشور ملل متحد و اعلامیه جهانی حقوق بشر، حاکمیت قانون برخواسته از اراده آزاد مردم ، تغییر قانون اساسی و حذف اصول مغایر با حاکمیت ملت ، جدایی دین از حکومت، تاکید بر دموکراسی حقوق بشر و آزادی‌های اساسی، تاکید بر حقوق برابر همه اقوام ایرانی، تاکید بر برابری حقوق زن و مرد، حذف هر گونه تبیعض جنسیتی، قومی و نژادی، عقیدتی و مذهبی، پاسداری از زبان پارسی با احترام و پذیرش سایر زبان‌های رایج در سرزمین ایران و نفی هر گونه خشونت و شکنجه، توسعه همه جانبه اقتصادی و اجتماعی و نفی هر گونه بهره‌کشی ناروا به طور خلاصه اصول دوازده‌گانه‌ای است که در این همبستگی تصویب شد.
این همبستگی عمدتا بین نیروهای سکولار و دموکراتی است که خارج از حاکمیت هستند و همچنین نیروهای اپوزیسیون داخل کشور محسوب می‌شوند.
چرا در این هنگام تصمیم گرفتید که چنین ائتلافی را تشکیل دهید؟ آیا ارتباطی به انتخابات ایران دارد؟
قرار بود این ائتلاف حدود چهار ماه پیش اعلام شود و یکی از برنامه‌های اصولی این همبستگی نیز این بود که بتوانیم یک کاندیدای ملی، خارج از چهارچوب حاکمیت، معرفی کنیم که متاسفانه به دلیل فشارها و کارشکنی های مکرر نیروهای امنیتی، این نشست عقب افتاد. نهایتا تصمیم دست‌اندرکاران این همبستگی بر این شد که تا پیش از پایان پذیرفتن انتخابات و همزمان با بحث انتخابات این همبستگی را اعلام کنیم تا به نحوی دیدگاه‌ها و نظریات نیروهای سکولار دموکرات در انتخابات نیز بیان شود.
با عنوان کردن « اصلاح قوانین موجود» تا چه اندازه امید دارید که در مسیری که اعلام کرده‌اید پیش بروید؟ به اعتقاد شما کدام کاندیدا می تواند از این طرح ائتلافی شما حمایت کند؟
این ائتلاف به صورت گام به گام خواهد بود. بر اساس تعریفی که برای این همبستگی مطرح شده این است که همبستگی بین همه نیروهای فعال و جنبش‌های اجتماعی و احزاب سیاسی به وجود بیاید. اگر چه متاسفانه شرایط دموکراتیکی برای انتخابات وجود ندارد. حتی تضمینی برای سلامت انتخابات نیست. اما این همبستگی در واقع بر آن است که فضایی ایجاد کند که گفت‌وگو را میسر کند.
ما این اصول دوازده گانه را ارائه دادیم. برنامه‌هایی هم داریم و این آمادگی را داریم که کاندیداهای موجود و حتی کاندیدایی که حاکمیت آن را تایید کرده است اگر حاضر باشند درباره این اصول و برنامه ها با ائتلاف همبستگی مذاکره داشته باشند، گفت‌وگو کنیم.
کدام تشکیلات با شما در این ائتلاف شرکت کردند؟
در این اعلامیه اولیه همبستگی که اعلام شد جریان‌های گوناگونی از جبهه ملی ایران، از نیروهای چپ، از نیروهایی همچون دکتر ملکی و دوستانشان از ملی مذهبی‌ها ، از جبهه دموکراتیک ایران، از وکلا و افرادی که در کانون نویسندگان یا کانون وکلا و یا کانون مدافعان حقوق بشر عضویت دارند حضور داشتند. اصولا طیف گسترده‌ای در این ائتلاف شرکت کردند.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
همبستگی برای دمکراسی و حقوق بشر درايران
دکتر حسين باقر زاده
در آستانه رأی‌گیری ۲۲ خرداد، بیش از ۵۰ نفر از شخصیت‌های سیاسی و حقوق بشری، و فعالان كارگری، دانشجویی و زنان در ایران به تشكیل نهادی تحت عنوان «همبستگی برای دمکراسی و حقوق بشر درايران» دست زده‌اند و اولین بیانیه خود را منتشر كرده‌اند. در این بیانیه، از ۱۲ ماده به عنوان اصول «مورد نظر» این نهاد یاد شده است. در باره شكل وساختار نهاد، اما، ابهاماتی وجود دارد. در یك جا از این همبستگی به عنوان «جنبش» یاد شده است[۱]؛ و در اطلاعیه دیگری كه منتشر شده از آن به عنوان «كمیته» نام برده شده و تعدادی از «مؤسسان» آن تحت عنوان «اعضای شورای موقت اجرایی كمیته» مشخص گردیده‌اند[۲]. در اطلاعیه اولی، از «پیوستن» افراد دیگری به «این جنبش» یاد شده است، و در دومی از «همه ایرانیان و آزادی‌خواهان جهان» خواسته شده كه «كمیته را در راستای اهداف خود یاری كنند». این دو بیانیه، همچنین در باره اصلی‌ترین موضوع روز، یعنی رأی‌گیری ۲۲ خرداد و موضعی كه این نهاد در یاره آن دارد ساكت‌اند - گرچه غالب شخصیت‌های شناخته شده آن قبلا به صورت‌های دیگری مخالفت خود را با شركت در این رأی‌گیری اعلام كرده‌اند.
تلاش برای تشكیل نهادهای ائتلافی یا همبستگی حول ارزش‌های دموكراتیك و حقوق بشری چندین سال است كه به صورت‌های گوناگون در بین ایرانیان رواج داشته است. این تلاش‌ها، اما، عمدتا در خارج كشور متمركز بوده و كمتر توانسته بود در داخل كشور بازتاب پیدا كند. البته نمونه‌های معدودی از تلاشهای داخل كشوری تحت عنوان «جبهه دموكراسی و حقوق بشر» با محوریت بخشی از اصلاح‌طلبان به چشم می‌‌خورد كه، به دلیل تعارض ماهوی مقولات دموكراسی و حقوق بشر با تعهد این اصلاح‌طلبان بر التزام به یا حمایت از جمهوری اسلامی، نمی‌توانست صادقانه باشد و به این دلیل نیز به جایی نرسید. به جز این، برخی از شخصیت‌های دخیل در این نهاد جدید نیز بارها به تلاش برای تشكیل چنین نهادی در داخل كشور برآمدند و جلساتی برگزار كردند، ولی نتیجه كار آنان از معدود افراد دخیل در این تلاش‌ها فراتر نرفت. اكنون برای اولین بار است كه چنین نهادی با این كمیت و كیفیت وسیع در داخل كشور تشكیل میشود، و این امر به سهم خود تحولی مهم در فرهنگ و حركت سیاسی جامعه ما بشمار می‌رود.
در مورد دلایل عدم موفقیت تلاشهای خارج كشوری برای ایجاد یك نهاد فراگیر حول ارزش‌های دموكراتیك و حقوق بشری سخن بسیار رفته است. ولی بدون ترید دلیل اصلی آن را باید در ناكامی این فعالیت‌ها در جذب نیروهای درون كشوری جست. میدان سیاست در درون كشور است، و هیچ فعالیت سیاسی بدون اتكا به نیروهای فعال درون كشوری نمی‌تواند شانسی برای موفقیت داشته باشد. دلایل این ناكامی را نیز باید عمدتا دو عامل (مرتبط به هم) دانست: یكی حساسیت شدید نیروهای امنیتی رژیم در مورد همكاری نیروهای ایرانی داخل و خارج كشور در فعالیت‌هایی كه خصیصه ساختارشكنانه داشته باشد، و دیگری اتخاذ سیاست‌ها و شعارهای تند از سوی نیروهای خارج كشوری (مانند «براندازی») كه ممكن است هزینه‌های سنگینی برای نیروهای داخل كشور به دنبال بیاورد. عدم توجه به مشكل اخیر، یكی از مهمترین و محوری‌ترین عوامل شكست این تلاش‌ها در خارج كشور و از جمله جریان موسوم به «همبستگی ملی ایران - هما» بوده است.
از این رو، می‌توان امیدوار بود كه حركت اخیر كه در داخل كشور شكل گرفته است، با بری بودن از این نقطه ضعف، قوام و ثبات بیشتری داشته باشد و بتواند در جذب سایر نیروهای فعال در عالم سیاست و مدنیت و حقوق بشر موفق گردد. البته بهتر این می‌بود - و هست - كه دست اندركاران با دقت بیشتری شالوده این بنا را بریزند و از ابتدا مشخص میكردند كه چه ساختاری را بنا می‌دهند و از مخاطبان خود چه انتظاری دارند. دو اطلاعیه یاد شده پیام‌های مغشوشی را به خواننده خود انتقال می‌دهند و او را در كیفیت حمایت از یا پیوستن به این حركت/نهاد دچار سردرگمی می‌كنند. طرز كار نشانه‌هایی از تعجیل را در خود دارد: علاوه بر دوگانگی این اطلاعیه‌ها، می‌توان از متنی كه جاهایی از آن نامنسجم است، و یا اصولی كه چندان جامع و مانع نیستند (در مقایسه با اسناد و منشورهای مشابهی كه در چند سال اخیر منتشر شده، مانند منشور 81) نام برد. ولی صرف نظر از این نارسایی‌ها، و با توجه به مشكلات عملی همآهنگ كردن جمعی نسبتا بزرگ از طیف‌های مختلف جامعه مدنی و سیاسی كشور حول یك برنامه مشترك، باید این تلاش را ارج نهاد و به موفقیت دست اندركاران آن تبریك گفت.
البته می‌توان حدس زد كه تعجیل در تدوین و انتشار این سندها تا حدی معلول فضای انتخاباتی موجود بوده است و دست اندركاران سعی داشته‌اند تا از این فضا برای جذب و جلب نیروهای فعال در صحنه سیاست و حقوق بشر و مخالف حاكمیت بهره بگیرند و این نهاد را به عنوان بدیلی در برابر گفتمان انتخابات به جامعه ایران عرضه كنند. به بیان دیگر، بنیان‌گذاران بر آن بوده‌اند كه در برابر گفتمان تحریم یا مشاركت در رأی‌گیری این بدیل را پیش بكشند و مسئله رأی‌گیری را از موضوعیت بیندازند. آنان خواسته‌اند به جامعه ایران بگویند كه موضوع اصلی و محوری جامعه ما امروز مسئله دموكراسی و حقوق بشر است، و به این ترتیب دستور كار را از مسئله انتخابات و رأی‌گیری به این امر تغییر دهند. اگر معتقد باشیم كه نتیجه رأی‌گیری 22 خرداد، هر چه كه باشد، مسئله دموكراسی و حقوق بشر را حل نخواهد كرد، دیگر بحث شركت یا عدم شركت در رأی‌گیری موضوعیتی پیدا نمی‌كند. از این رو، شاید بتوان نتیجه گرفت كه دست‌اندركاران دلیلی برای اشاره به مسئله رأی‌گیری 22 خراداد پیدا نكرده‌اند و لذا از اشاره به آن خود داشته‌اند. علاوه بر این، نهاد یادشده یك جریان استراتژیك است، و ضرورتی ندارد كه در یك مقوله استراتژیك به مسئله‌ای كه موضوع روز و گذرا است پرداخته بشود.
در عین حال، می‌توان استدلال كرد كه اعلام موجودیت این نهاد در گرماگرم تبلیغات انتخاباتی به جای این كه دستور كار را تغییر دهد باعث آن خواهد شد كه خود این امر تحت‌الشعاع مسئله رأی‌گیری 22 خرداد قرار گیرد و نتواند توجه كافی را به خود جلب كند. از این رو شاید بهتر می‌بود كه دست‌اندركاران مقدمات كار را فراهم می‌آوردند ولی اعلام آن را به بعد از رأی‌گیری موكول میكردند. در آن هنگام، نتیجه رأی‌گیری مشخص شده بود و به خصوص ارزیابی واقع‌گرایانه‌ای از میزان شركت مردم در رأی‌گیری و اثر آن در برآیند رأ‌ی به دست آمده بود. در آن هنگام می‌شد در فضایی كه تب گرم فعالیت‌های انتخاباتی خوابیده است و با تحلیلی از رأی‌گیری و نتیجه آن به مردم توضیح داد كه چرا فرایند «انتخابات» در جمهوری اسلامی نمی‌تواند آرمان‌های مردم ایران در زمینه دموكراسی و حقوق بشر را تحقق بخشد. با این ارزیابی و تحلیل، ارائه بدیل «هبمسبتگی برای دمکراسی و حقوق بشر درايران» می‌توانست در فضایی كه از تب و تاب انتخابات بیرون آمده است توجه بیشتری را به خود جلب كند.
در هر صورت این اقدام را باید ارج نهاد و از آن به یك عنوان آغاز یك تحول در جامعه سیاسی ایران یاد كرد. تركیب جمع مؤسس این نوید را می‌دهد كه نهاد یادشده بتواند در بین نیروهای مختلف جامعه مدنی و سیاسی ایران راه باز كند و حمایت آنان را جلب نماید. از سوی دیگر، برای كسانی كه (به خصوص در خارج كشور) سال‌ها برای ایجاد یك حركت ملی حول ارزش‌های دموكراتیك و حقوق بشری تلاش كرده‌اند، تشكیل این نهاد باید فرصت بسیار مغتنمی باشد تا فعالیت‌های خود را همآهنگ با آن سازمان دهند و به تقویت آن كمك برسانند. این امر به خصوص برای نیروهای خارج كشوری كه در پیوند زدن به نیروهای درون كشور در گذشته دچار مشكل بوده‌اند اهمیت خاص دارد. اینان باید كه از خودمحوری در مبارزات سیاسی جامعه ایران دست بكشند و محوریت مبارزات داخل كشور را بپذیرند. تنها در این صورت است كه می‌توان مبارزات را متناسب با ظرفیت سیاسی و فرهنگی و اجتماعی جامعه ایران سازمان داد و از خطرات افراطی‌گری و ماجراجویی سیاسی اجتناب كرد. تلاش فعالان داخل كشور در این زمینه را ارج نهیم و به سهم خود برای حمایت از آنان و كمك به پیش‌برد مبارزات دموكراتیك و حقوق بشری در داخل كشور تلاش كنیم.
