2 تیر 1389 (23 ژوئن 2010)
جایگاه نهاد مجلس در سیاست ایران
ویدا سامعی: پس از آنکه مجلس شورای اسلامی مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص دانشگاه آزاد را همچنان معتبر دانست، این تصمیم که بر خلاف میل دولت بود به مذاق حامیان دولت احمدی نژاد خوش نیامد و بسیجیان با تظاهراتی در مقابل مجلس تهدید کردند که بهارستان را به توپ خواهند بست.
پرسش 1: آقای کورش زعیم، ما شورای نگهبان را داریم و تشخیص مصلحت را بالای سر مجلس. اما، وقتی اختلافی پیش می آید بین دولت و مجلس، و طرحی را که مجلس نظر می دهد خوشایند دولت نمی آید، در این صورت جایگاه مجلس به نوعی از طرف حامیانی که این نظر برایشان غیرقابل قبول است، زیر سئوال می رود. مثل همین مورد اخیر که عده ای روز گذشته تجمع می کنند جلوی مجلس و مجلس را تهدید می کنند که به توپ می بندند. جایگاه مجلس در نظام جمهوری اسلامی کجاست؟
کورش زعیم: این مجلس شورای اسلامی را نباید بر پایه اصول یک قوه قانونگذاری مستقل از قوه های اجرایی و قضاییه که در یک نظام دموکراتیک هستند داوری کرد. مجلس شورای اسلامی همیشه بازوی اجرای منویات دولت یا مراکز قدرت بوده. در طی شش دهه گذشته، نمی گویم که فقط در جمهوری اسلامی. تا کنون ما هیچ مجلس شورای مستقلی که با رای آزاد مردم انتخاب شده باشد نداشته ایم. نمایندگان این مجلس ها، که نمایندگان مجلس کنونی هم از این قماش هستند، با اراده مرکز قدرت به مجلس راه یافته اند. بنابراین، طبیعی است که وفاداری آنها هم به همان مراکز قدرتی است که آنها را به مجلس فرستاده نه با مردم.
از سوی دیگر، نمایندگان مجلس شورای اسلامی که همیشه از امتیازها و رانت هایی برخوردار بوده اند که گاهی ارزش داشته صدها میلیون برای انتخاب شدن هزینه کنند، آمادگی این را ندارند که در طرحها و در مصوباتشان از وجدان ملی خود پیروی کند و در کنار مردم قرار بگیرد و خطر انزوا از مراکز قدرت را بپذیرد.
این دعوایی که مشاهده می کنید، کشمکش بین دو جناح حاکمیت بر قدرت نشسته است، یکی این حاکمیت جناح سنتی محافظه کاران روحانی محور و دیگری جناح حاکم اصولگرای نظامی محور. این کشمکش روی دانشگاه آزاد توسط این جناح جدید است که می خواهد قدرت آن جناح سنتی را کاهش دهد و مواضع قدرتی آنها را تصرف کند؛ همانجوری که شورا ها را تصرف کردند، قوه اجرائیه را تصرف کردند و قوه قضائیه را تصرف کردند. بنابراین، دولت بهیچ وجه نمی پذیرد که این مجلس سدی در برابر روندی که اکنون شش سال در حال پیش روی است ایجاد کند. بنابراین، اینها هم که جمع می شوند بیرون مجلس و آن شعارها را میدهند، همانهایی هستند که در قم جمع شدند آن شعارها دادند برای مراجع، و هر جا هم که خبری باشد که جناح دولت موافق آن نباشد و بخواهد روند آن را عوض کند همین گروهها میایند جمع می شوند و شعار می دهند. این ارتباطی با مردمی بودن مجلس یا مردمی بودن تصیم گیری هایشان و یا دلسوزی دولت برای مردم ندارد.
پرسش 2: آقای زعیم، در هر نظام پارلمانی اختلاف بین مجلس و دولت کاملا عادی است. چرا در ایران بین دولت و مجلس، بخصوص دولت اخیر، تعارف هست. اختلافاتی دیده می شود، اما سعی می شود آن اختلاف کاملا مخفی نگه داشته شود و یا به زبانی دیگر از این اختلافات حرف زده شود؟
کورش زعیم: نمایندگان این مجلس بهیچ وجه وفاداریشان نسبت به مردم نیست، چون مردم آنها را انتخاب نکرده اند؛ وفاداریشان به مراکز قدرت است. وقتی می بینید که این تعارف ها و این جلسات پشت پرده برای حل اختلاف صورت می گیرد، این در واقع مذاکره بین همان مراکز قدرت است که این آقایان را گذاشته اند توی مجلس و گفته اند شما نماینده باشید. چون ارتباطی به مردم ندارد، حل و فصل مسائلشان هم بی ارتباط با مردم انجام می گیرد. هیچ نماینده ای هم نمی خواهد این امتیازاتی را که می گیرد، که بسیار بسیار قابل توجه است، و رانت های که از آنها برخوردارند، بخاطر یک رای مخالف دولت یا یک رای مخالف یک مرکز قدرت دیگر، از دست بدهد.
پرسش 3: و در این صورت وضعیت مصوبات مجلس چطور می شود؟ وقتی که یک مجلس وابسته داریم، آیا می توانیم به این مجلس امیدوار باشیم که طرح هایی تصویب بشود که به نفع اقتصاد کشور، به نفع سیاست کشور و یا به نفع فرهنگ کشور باشد؟
کورش زعیم: ما هیچ وقت به این مجلس امید نداشته ایم. یعنی نه تنها به این مجلس کنونی، بلکه به این هفت هشت تا مجلس پیش از آن هم ما هیچوقت امید نداشته ایم؛ چون نمایندگان مردم نیستند. این مجلس ها هیچکدامشان نتوانسته اند مصوباتی بگذرانند که به سود مردم باشد، و این مجلس از این لحاظ ضعیف تر از تمام هشت تا مجلس گذشته است و اصلا توان علمی، توان تجربی و انگیزه اینکه فقط به فکر مردم باشد و برای مردم مصوبه کند ندارند. ما انتظاری از اینها نداریم.
ویدا سامعی: آقای کورش زعیم، شما عضو شورای مرکزی جبهه ملی ایران هستید. از اینکه وقتتان را در اختیار ما قرار دادید، از شما سپاسگزار هستم.
