داود هرميداس باوند / مذاكرات ايران و آمريكا درمورد عراق و تاثير آن بر پرونده هسته‌اى ايران
از نظر دكتر باوند، ايران مى‌تواند از مذاكرات با آمريكا درمورد عراق، براى حل مشكلات خود با ايالات متحده استفاده كند
پس از آنكه دولت ايران پيشنهاد آمريكا براى مذاكره بر سر اوضاع عراق را پذيرفت، اظهارنظرهاى خصمانه‌اى از هر دو سو مطرح شد. ايران آمريكا را غيرقابل اعتماد خواند و آمريكا نيز اعلام كرد كه در اين مذاكرات فقط مى‌خواهد از دخالتهاى اخلالگرانه ايران در عراق جلوگيرى كند. آيا در چنين فضايى مى‌توان انتظار مذاكراتى نتيجه‌بخش را داشت؟ آيا شروع مذاكره بر سر عراق، مى‌تواند گشايشى براى بن‌بست مناقشه هسته‌اى ايران محسوب شود؟ در همين زمينه، دكتر داود هرميداس باوند استاد علوم سياسى و كارشناس روابط بين‌الملل، به پرسشهاى صداى آلمان پاسخ داده است.
مصاحبه‌گر: بهنام باوندپور
دویچه‌وله: دکتر باوند، در رابطه با مذاکره‌ی ایران و آمریکا برسر موضوع عراق طرف ایرانی تاکید میکند که مسئله‌اش برقراری امنیت در عراق است، در صورتی که طرف آمریکایی بنوعی این مذاکرات را تلاش برای عدم دخالت ایران در اوضاع عراق عنوان میکند. به نظر شما با چنین موضعگیری‌های نه چندان دوستانه‌ای، اگر نگوییم خصمانه، این مذاکرات می‌تواند نتیجه‌بخش باشد و به امنیت عراق کمکی بکند؟
داود هرمیداس باوند: ایران در عراق در هرحال دارای نفوذ است. این نفوذ می‌تواند هم جنبه‌ی اخلالگرى داشته باشد و هم می‌تواند نقشی تسهیل‌کننده در جهت حل معضل و مشکلات عراق داشته باشد. نظر آمریکایی‌ها بر این است که ایران با توجه به نفوذی که در عراق دارد، بخصوص میان شیعیان و مجلس اعلا و الدعوه و حتا تا حدودی در میان کردها، از اقداماتی که جنبه‌ی اخلال‌گرایانه دارد خودداری کند و در عین حال خواهان این است که ایران کمک بکند در تسهیل مسئله‌ی عراق.
دویچه‌وله: پس دکتر باوند، چرا با این لحن خصمانه سخن گفته میشود از هر دو طرف؟ یعنی از یک طرف ایران عدم اعتماد خودش را نسبت به آمریکا اعلام میکند و از طرف دیگر آمریکا اعلام میکند که ایران به شورشی‌های عراق کمک میکند. آیا این زمینه‌ی خوبی برای مذاکره است؟
داود هرمیداس باوند: وقتی طرفین اعلام آمادگی برای مذاکره می‌کنند جهت حل معضلی که در عراق حاکم است، معمولا باید اظهارنظرات در جهت مثبت باشد. اظهاراتی که آقای خلیل‌زاد کرده‌اند که ایران به گروه مقتدا صدر کمک میکند یا به گروه سنی خاصی، این به نظر من خارج از یک تجربه‌ی دیپلماتیک است. بخصوص آمریکایی‌ها که البته در عراق دچار مشکلاتی هستند و در داخل آمریکا از سوی كنگره و دیگران انتقادات مکرری مطرح شده است، وقتی خواهان این است که مسئله را به ترتیبی ساماندهی بکند و دیگران در آن نفوذی دارند که این نفوذ بهردلیلی که حال ما توجیه بکنیم از طریق مذاکره می‌تواند کمک بکند، این اظهارنظرات خصمانه به نظر من کمی عاری از تجربه‌ی دیپلماتیک است، بخصوص از سوی آقای خلیل‌زاد که پیش از آنکه مذاکراتی انجام بگیرد چنین اظهاراتی مطرح شده است. ولی ورای تمام این حرفها، اگر مذاکرات آغاز و در پیش گرفته شود، ضمن اینکه تاکید شده که در محدوده‌ی مسایل عراق خواهد بود ولاغیر، اگر این مذاکرات قرین موفقیت بشود، بدون تردید بازتابی در زمینه‌های دیگر البته بصورت نسبی در پی خواهد داشت. اما، منوط به این است که این مذاکرات خارج از این شعارهای غیردوستانه انجام بگیرد و البته تا حدودی نقش تسهیل‌کننده داشته باشد برای حل مسئله‌ی عراق که آمریکایی‌ها شدیدا دچارش شده‌اند.
دویچه‌وله: دکتر باوند، آیا خود شما خوشبین هستید نسبت به آغاز مذاکرات و چنانچه آغاز بشود به نتیجه‌بخش بودن آن؟
داود هرمیداس باوند: ایران از نفوذش در عراق می‌تواند هم استفاده‌ی سلبى بکند و می‌تواند استفاده‌ی ایجابی بکند. یعنی از نفوذی که در عراق دارد، بهر دلیل، استفاده کند برای حل مشکلاتش با آمریکا. ولی اگر بخواهد از مسئله‌ی عراق بعنوان ابزاری در مقابل آمریکا برای پیچاندن دست آمریکا استفاده بکند، من فکر می‌کنم این نوع برداشت برداشت صحیحی نیست، بخصوص، با مشکلاتی که ایران در زمینه‌های دیگر دارد، من‌جمله تکنولوژی هسته‌ای و غیره. من فکر می‌کنم عقل سلیم ایجاب میکند که از این فرصت استفاده بشود در جهت کمک به حل مسئله‌ی عراق و درعین حال به نحوی در جهت تعدیل روابط ایران و آمریکا...
دویچه‌وله: اشاره‌ای کردید دکتر باوند، به تکنولوژی هسته‌ای. بعضی از تحلیل‌گرها معتقدند هدف ایران از پذیرش این مذاکرات در شرایط کنونی ایجاد یک فضای مناسب بین‌المللی است برای برون‌رفت از بحران هسته‌ای. نظر شما در این خصوص چيست؟
داود هرمیداس باوند: اگر چنین قصد و نیتی هم نباشد، ولی فرایندش اگر موفقیت‌آمیز باشد، می‌تواند بازتاب نسبی مثبتی داشته باشد در زمینه مسایل و مشکلات دیگری که ایران با آمریکا دارد من‌جمله تکنولوژی هسته‌ای.
دویچه‌وله: فکر می‌کنید، بخصوص، با توجه به بحث درباره‌ی برنامه‌ی هسته‌ای ایران در شورای امنیت، آمریکا در شرایط کنونی به همان میزان مثلا یکسال پیش، در مذاکرات در برابر ایران از خود انعطاف نشان خواهد داد؟
داود هرمیداس باوند: الان مسئله تکنولوژی هسته‌ای بیانیه‌ای‌ست که شورای امنیت باید منتشر بکند. در بیانیه راجع به یک مسئله اتفاق‌نظر وجود دارد و آن این است که ایران باید فعالیت‌های مربوط به جریان غنی‌سازی اورانیوم را به حال تعلیق دربیاورد. به دیگر سخن، تمام فعالیت‌هایش را متوقف بکند. در این مورد هیچ اختلافی میان اعضای دائمی نیست. بنابراین، در اینمورد آمریکایی‌ها شدیدا مصر خواهند بود. اختلاف در مورد ضرب‌الاجل است که فرض کنید چین می‌گوید بجای دو هفته ۴ یا ۶ هفته و نکته‌ی دوم این است که آنها معتقدند این مسئله، اجرای این بیانیه باید بازگشت بکند میان آژانس و ایران. آمریکایی‌ها معتقدند که نه، مسئله در دستور شورای امنیت باقی بماند و اگر به نتیجه نرسید، شورای امنیت به آن وظیفه‌ی خودش یک رسیدگی و تصمیم‌گیری انجام بدهد. بنابراین، چون روی این مسئله آمریکایی‌ها تاکید خاص دارند، فعلا در این شرایطی که مذاکرات عراق در جریان است، من فکر نمی‌کنم تاثیری در این مسئله داشته باشد.
دویچه‌وله: دکتر باوند، تاکنون هیچیک از مقامات دولتی ایران به روشنی توضیح نداده‌اند که ایران چه ابزار و امکاناتی برای برقراری امنیت درعراق دارد! از سوی دیگر بخش قابل توجهی از سنی‌های عراق هم از زیر نفوذ ایران خارج هستند. به نظر شما امکانات واقعی ایران برای کمک به امنیت عراق تا چه میزانی هست؟
داود هرمیداس باوند: در مورد مسئله‌ی سنی‌ها، همانطور که اشاره کردید، سنی‌های عراق قویا مورد حمایت عربستان سعودی، اردن و کویت هستند، چون آنها بهیچوجه مایل نیستند که شیعیان جایگاه مسلطی درعراق داشته باشند و دوم اینکه سرشت عربیسم عراق دچار تغییر و تهدیدی بشود. بنابراین کسانی که به سنی‌ها کمک می‌کنند کشورهای عربی هستند. ایران تصادفا بر سنی‌ها نفوذی ندارد، ضمن اینکه آقای خلیل‌زاد ایران را متهم کرده است که به یکی از جناحهای سنی کمک میکند. ولی ایران می‌تواند در رفع اختلاف میان گروههای شیعه و کردها که سبب تاخیر تشکیل دولت عراق شده، می‌تواند از این نظر تا حدودی کمک بکند. اما در مورد سنی‌ها، من فکر نمی‌کنم ایران دارای نفوذی باشد و بنابراین ایران نقش تسهیل‌کننده می‌تواند داشته باشد. یعنی نباید زیاد مبالغه کرد در نفوذ ایران در حل این معضل.
