گفت وگو با دکتر هرميداس باوند درباره آينده رابطه ايران و امريکا
لزوم مذاکراتي با موضوعات تفکيک شده
رضا شجاعيان
رئيس جمهور جديد امريکا براي مذاکره با ايران اعلام آمادگي کرده است. باراک اوباما گفته است ايران مشت خود را باز کند تا ما دست مان را به سوي ايران دراز کنيم. اين سخني است که به شکلي ديگر هيلاري کلينتون نيز روي آن تاکيد کرده است. وزير امور خارجه دموکرات دولت امريکا از اتخاذ سياست ديپلماسي مستقيم با ايران سخن گفته است. از اين سو نيز منوچهر متکي در واکنش به اين اظهار نظرها به آمادگي ايران براي واکنش مثبت به تغيير سياست خارجي امريکا اشاره کرد. اما متکي واکنش ايران را منوط به اين نکته کرد که باراک اوباما در وعده هاي تغيير که اصلي ترين شعار انتخاباتي وي بود، صادق باشد. بدين ترتيب اين روزها همگان در انتظار تغيير روابط ميان ايران و امريکا هستند. اما آيا اين تغيير در برهه زماني فعلي روي خواهد داد؟ آيا در زماني که در ايران، اصولگرايان بر سر کارند و در ايالات متحده اين دموکرات ها هستند که قدرت را در دست گرفته اند گشايشي در روابط دو کشور پديد خواهد آمد؟ در اين زمينه با دکتر هرميداس باوند استاد روابط بين الملل به گفت وگو نشستيم تا ديدگاه هاي ايشان را در ارتباط با آينده روابط ايران و امريکا جويا شويم. وي روي پيگيري منافع ملي تاکيد مي کند و مذاکرات تفکيک شده بر سر موضوعات مختلف را در بهبود روابط ايران و امريکا مثمرثمر مي داند.
---
-آقاي دکتر فکر مي کنيد با تغييري که در ادبيات دولت جديد ايالات متحده نسبت به ايران به وجود آمده، در روابط دو کشور گشايشي به وجود خواهد آمد؟
در هر حال فضاي فعلي فرصتي است که به دست آمده و بايد به بهترين شکل از آن استفاده کرد. امريکا مواضعش را در قبال ايران تعديل کرده و از گفت وگوي مستقيم حرف مي زند. بنابراين با وجود مسائلي که بين ايران و امريکا وجود دارد در حال حاضر اقتضاي کار اين است که با انعطاف پذيري و عقلانيت، پذيراي اين فرصت باشيم. مادامي که ما موفق نشويم مسائل و مشکلات مان را با امريکا حل و فصل کنيم با مشکلات ويژه يي روبه رو خواهيم بود.
چون در زماني که روابط مان با يکديگر تيره و تار است مجبوريم سياست باج دهي را دنبال کنيم و به روسيه، چين و ديگران امتياز بدهيم. اين يک وضعيت انفعالي را براي ايران به وجود مي آورد که با منافع ملي ما سازگار نيست. بنابراين بايد از اين فرصت در جهت تامين خواسته هاي ملي خود بهره گيري کنيم.
-آقاي باوند شما از فرصت به وجود آمده، صحبت کرديد. در گذشته هم در برخي مقاطع زماني فرصت هايي به وجود آمد که به هر حال برخي معتقدند از آن فرصت ها به صورت مناسبي استفاده شد و برخي نظري غير از اين دارند. به نظر شما در دوره دولت نهم روابط ايران و امريکا بهبود پيدا خواهد کرد؟
اين بستگي به شرايط دارد. دولت نهم اگر بخواهد روي منافع ارزشي منطقه يي پافشاري کند، مسائلي که در روابط ايران و امريکا وجود دارد پابرجا خواهد ماند. پيگيري منافع منطقه يي به نظر من بيشتر از آنکه منافع ملي ايران را تامين کند، تمرکزش روي انگاره هاي ارزشي است. چنين رويکردي ضربه بزرگي به ايران خواهد زد. پس بهتر اين است سياست خارجي خود را بر اساس منافع ملي ايران تعريف کرده و در راستاي آن حرکت کنيم.
-چند روز پيش آقاي احمدي نژاد در جمع مردم کرمانشاه خواستار تغيير مبنايي در سياست خارجي امريکا شد. از آن سو هم اوباما گفت اگر ايران مشت خود را باز کند ما هم واکنش مثبتي خواهيم داشت. ديدگاه شما در رابطه با اين موضع گيري ها چيست؟
ببينيد ايران و امريکا مشکلات خاصي دارند. اين مشکلات را مي توان در عراق و افغانستان جست وجو کرد. از اينها گذشته دو کشور در زمينه تکنولوژي هسته يي نيز با يکديگر داراي مسائل عمده يي هستند. به نظر من رئيس جمهور ايران با اين موضع گيري خواستار تغيير اصولي رويکرد و مواضع امريکا در جهان و منطقه است. اين موضع به تعبيري نفي هرگونه مذاکره است.
-آقاي دکتر به اعتقاد شما اگر دولت آينده ايران اصلاح طلب باشد يا در دسته بندي اصولگرايان معتدل جاي بگيرد، تغيير اساسي در روابط ايران و امريکا به وجود خواهد آمد؟
بدون ترديد همين طور است البته در صورتي که موضع گيري ها واقع نگر و انعطاف پذير باشد. علاوه بر اين تاکيد بنده بر اين است که در سياست خارجي اولويت را بايد به منافع ملي بدهيم تا شاهد توسعه و گسترش روابط مان در فضاي بين المللي باشيم.
-به نظر شما اختلافات ايران و امريکا در ارتباط با مساله هسته يي پررنگ تر خواهد ماند يا مسائل خاورميانه که عمده اش قضاياي لبنان و فلسطين است به مرکز اصطکاک دو طرف تبديل خواهد شد؟
مسائل لبنان و فلسطين مسائلي فراملي هستند که بيشتر بر پايه مباني ارزشي صرف است نه در جهت منافع ملي. البته اولويت امريکا هم اين است که ببيند ايران در حل مسائل منطقه يي چه توانايي هايي دارد.
-آيا مذاکره مستقيم به آغاز مسير بهبود مناسبات کمک خواهد کرد؟
همان طور که گفتم ما براي حل مسائلي که در عراق و افغانستان وجود دارد، مي توانيم به امريکا کمک کنيم و امريکا هم به دنبال همين است. آنها هم مي خواهند ارزيابي کنند تا توانايي ما را در حل بحران هاي منطقه بسنجند. ما مي توانيم روي مجموعه مسائلي که با امريکا داريم بر سر ميز مذاکره بنشينيم يا به شکل ديگري مذاکره کنيم. به اين صورت که مذاکرات مي تواند تفکيک شده باشد يعني بر سر موضوعات مختلفي که بين ما و امريکا وجود دارد، جداجدا مذاکره کنيم. به نظر من هم همين مذاکرات تفکيک شده ارجحيت دارد و بيشتر به منافع ملي ما کمک مي کند.
