در بزرگداشت 29 اسفند، روز ملی شدن نفت و استقلال اقتصادی ایران
سخنان کورش زعیم در رادیو آزادگان (29 اسفند 1386)
من رو ز 29 اسفند 1329 را به نام روز استقلال اقتصادی ایران شادباش می گویم. استقلال سیاسی بدون استقلال اقتصادی امکان پذیر نیست. از حدود دو سده پیش از جنبش ملی کردن صنعت نفت، دولت های ایران استرانژی اقتصادی مستقلی نداشتند و سیاست اقتصادی و سیاست خارجی غالبا توسط دو کشور قدرتمندی که در نزدیکی ایران مستقر بودند، در راستای حفظ منافع استراتژیک خودشان در منطقه، به ما تحمیل می شد. در آغاز، سیاست خارجی ایران بر پایه «موازنه مثبت» بود، یعنی به هر دو ابرقدرت امتیاز داده شود تا هر کدام برای حفظ منافع خود هم شده، کشور را در برابر دیگری حفاظت کند. بهمین دلیل، هر درخواستی که از سوی انگلستان و روسیه می رسید، پذیرفته می شد. سیاست موازنه مثبت، همراه با بی لیاقتی و عیاشی پادشاهان قاجار و بی توجهی آنها به میهن، باعث افزایش چشمگیر نفوذ این دو ابر قدرت و حتا دخالت مستقیم آنها در امور داخلی کشور شد.
خاندان قاجار، بویژه فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه از بی عرضه ترین و عیاش ترین شاهان بودند، فتحعلی شاه با بی خردی در دو جنگ بی دلیل، قفقاز و مرو را از دست داد و کشور را به ورشکستگی کشاند، و ناصرالدین شاه برای تامین هزینه های دربار مالیات های سنگین به مردم بست و اموال بازرگانان ثروتمند را مصادره کرد. پس از اینکه منابع درآمد داخلی رو به خشکیدن گذاشت، او به فکر افتاد که برای کسب درآمد، امتیازهایی را در برابر پول به کشورهای خارجی واگذار کند. در سال 1857، امتیاز خط تلگراف ایران را به انگلستان واگذار کرد و امتیاز های متعدد دیگری به فرانسویان، آلمانی ها و اتریشی ها واگذار نمود. در سال 1872، در برابر مبلغی ناچیز امتیازبهره برداری انحصاری از کل صنایع، آبیاری مزارع، منابع طبیعی، راه آهن، اتوبوسرانی شهری، بانک مرکزی و چاپ اسکناس را به یک انگلیسی به نام رویتر واگذار کرد. لرد کرزن، سیاستمدار انگلیسی درباره این قرارداد گفت، «کامل ترین و خارق العاده ترین تسلیم تمامی منابع صنعتی یک کشور به دستان بیگانه که تا کنون در تاریخ بشر کسی در رویا دیده باشد، چه رسد به انجام آن». روسیه شدیدا نگران شد. حتا دولت انگلستان هم نگران شد که رویتر پا فراتر از گلیم خود گذاشته و از حماقت پادشاه ایران سوء استفاده کرده که ممکن است مایه گرفتاری شود. یک سال بعد، قرارداد را خود انگلیسی ها از ترس اعتراضات بین المللی لغو کردند.
ناصرالدین شاه در سال 1891، صنایع تنباکوی ایران به بهای 15هزار پوند به شرکت تنباکوی پادشاهی انگلستان فروخت. از آن پس کشاورزان ایرانی می بایستی تنباکوی خود را به بهای نازل به این شرکت می فروختند و مصرف کنندگان ایرانی می بایستی تنباکوی مصرفی خود را به قیمت بالا از شبکه مغازه های این شرکت خریداری می کردند. امتیازهایی که قاجاریان به بیگانگان دادند آنقدر زیاد، سفیهانه و ضد منافع ملی بود که حتا دولت انگلستان تصمیم گرفت برای پرهیز اعتراضات بین المللی و اتهام سوء استفاده از فرمانروایان جاهل ایران و در نتیجه ایجاد دشمنی و از دست دادن پرستیژ جهانی خود، برخی از آنها را داوطلبانه به ایران مسترد کند. این دوران به دوران سیاست امتیازات و بی خردی معروف شد.
پسر او مظفرالدین شاه، که از نظر بی خردی و ولخرجی، دست کمی از پدر نداشت، در سال 1901، امتیاز انحصاری اکتشاف و بهره برداری از منابع نفت و گاز را برای 60 سال به ویلیام ناکس دارسی انگلیسی واگذار کرد. قرارداد دارسی ده سال طول کشید تا به بهره برداری برسد، ولی نخستین مشتریان نفت او کشتی های بخار بودند که اکنون با این انرژی نوین می توانستند سبکتر و سریعتر باشند و از توان مانور بیشتری برخوردار باشند. دریادار فیشر، فرمانده نیروی دریایی انگلستان که از مشتریان دارسی بود و متوجه شده بود که کشتی هایش در سراسر جهان از قدرت، سرعت و کارآیی بیشتری برخوردار شده اند، پیشنهاد خرید سهام شرکت نفت انگلستان و ایران را کرد که در سال 1911 پارلمان انگلستان آن را تصویب نمود و 53% سهام بدون اجازه ایران به نام دولت انگلستان شد. این یک تخلف از مفاد قرارداد دارسی با ایران بود. سهم ایران کماکان 16% باقی ماند. از سال 1912، به ایران تحمیل شد که نفت مورد نیاز نیروی دریایی انگلستان با 25% تخفیف فروخته شود. این سهم سود ایران را هم 25% کاهش می داد. سپس مقرر شد که دولت انگلستان دو نفر از اعضای هیئت مدیره را با خود منصوب کند و در همه تصمیمات حق وتو داشته باشند. از آن پس، در واقع، نفت ایران توسط دولت انگلستان کنترل می شد.
از آنجا که نفت ایران عامل سرنوشت سازی در پیروزی انگلستان در جنگ اول جهانی بود، پس از جنگ در سال 1919، انگلستان قرادادی را توسط وثوق الدوله به ایران تحمیل کرد که طی آن کنترل اقتصادی، مالی، نیروی دفاعی و روابط خارجی ایران به انگلستان سپرده می شد. هرچند که به علت مخالفت و تهدید روسیه این قرارداد در مجلس تصویب نشد، ولی شوروی هم برای رقابت با انگلستان درخواست امتیاز نفت شمال را کرد.
نزدیک به دو سده، ایران صحنه رقابت انگلستان و روسیه بود و دولتهای ایران هیچ تصمیم مستقلی نمی گرفتند و حتا برای هر تصمیمی قبلا نظر سفارت انگلستان یا روسیه را می خواستند. انگلیسی ها هم برای کاهش بیشتر حس اعتماد به نفس ملی این شایعه را دامن می زدند که "همه چیز زیر سر انگلیسی هاست". از جنگ جهانی دوم به بعد شرکت نفت انگلیس و ایران مصرف نیروی دریایی انگلستان را رایگان میداد، هزینه پرسنل انگلیسی را به حساب ایران می گذاشت و هیچ گزارشی از اینکه چه مقدار نفت در اسکله تحویل نفتکش ها می شود به ایران نمی داد. در حالیکه کارمندان انگلیسی در شهرک پیشرفته و مدرن آبادان با کولر و باغچه و خیابانهای آسفالته و وسیله نقلیه برای رفت و آمد زندگی می کردند، کارگران ایرانی در زاغه های مقوایی، خیابانها خاکی و نیمی از سال تا مچ پا گل بود، زندگی می کردند. آنها برای خنک شدن در هوای 50 درجه در خمره های آب می نشستند و پای پیاده به سر کار می رفتند.
در تمام این مدت، مردم ایران به این توهم رسیده بودند که سیاست ایران را باید کلا" بیگانگان رقم تعیین کنند، سیاستمداران ایران را بیگانگان برای حفظ منافع خود می گمارند و خود ملت هیچ نقشی در سیاست خارجی و حتی سیاست داخلی کشور ندارد. این باور نسل به نسل انتقال داده شده بود. روی کار آمدن رضا شاه، امضای قرارداد نفت 1933 به جای قرارداد دارسی که خیلی از آن بدتر بود، اشغال غیرقانونی کشور توسط ارتش های بیگانه و سپس عزل و تبعید او توسط بیگانگان، این باور را تشدید کرد. هم اکنون نیز بخش بزرگی از جمعیت کشور، و بسیاری از شخصیت های سیاسی کشور، هنوز این باور ذهنی را دارند که سرنوشت کشور را بیگانگان طراحی و اجرا می کنند و مردم نقش چندانی ندارند.
نماد همه این مسائل صنعت نفت بود. قرارداد دارسی ادامه زنجیره امتیازدهی قاجاریان به بیگانگان بدون اینکه منافعی برای اقتصاد کشور، رشد صنعتی، اشتغال و رفاه داشته باشد بود. منابع ما را می بردند، در شراکت تقلب می کردند، در شرایط تحمیل می کردند و با دخالت در امور داخلی کشور ما تحمیق نیز می کردند. همه اینها را مصدق و جبهه ملی ایران سد راه پیشرفت می دید. درآمد ما از نفت آنقدر ناچیز بود که فقط اقتصاد ما را معتاد میکرد بدون اینکه ایجاد رشد و اشتغال کند؛ و رفتار دولت انگلستان در ایران آنقدر تحقیرآمیز بود که اراده ملی و روحیه استقلال طلبی ملت را درهم شکسته بود.
در دوران نهضت ملی ایران، دکتر مصدق برای نخستین بار کشور را دارای یک دولت ملی و مردمی کرد. مصدق از این ذهنیت حقارت آمیز و تسلیم در برابر اراده بیگانگان بخوبی آگاه بود و می دانست که برای ایجاد تحول در کشور، نخست باید اعتماد به نفس ملی و تاریخی مردم را باز گرداند و ثابت کند که می توان حاکم بر سرنوشت خود بود. برای این کار باید قدرتمندترین و بانفوذترین کشوری را که عامل ایجاد این عقده حقارت شده شکست بدهد. از اینرو، مصدق برای حفظ منافع ایران، سیاست خارجی «موازنه منفی» را پیش گرفت، یعنی به هیچ کشوری امتیاز نمی دهیم و خود سیاست خود را تعیین می کنیم و خود بر بر منابع خود مدیریت می کنیم. قانون ملی شدن ذکر می کند که اکتشاف، استخراج و بهره برداری و فروش در سراسر ایران: یعنی هیچ کشوری ادعای امتیاز نداشته باشد.
مصدق می خواست تا ذهنیت ملت را که همه سیاست های ایران، چه در عرصه داخلی و چه در عرصه سیاست خارجی، توسط خارجی ها انجام میگیرد، بشکند. نهضت ملی کردن صنعت نفت، فقط کوتاه کردن دست بیگانگان از منابع کشور نبود، بلکه زمینه را برای استقلال اقتصادی و سیاسی کشور فراهم نمود. او به مردم نشان داد که می توانند به رای خود و اراده خود اعتماد کنند. مصدق نشان داد که چگونه می شود بدون اتکا به هیچ قدرت خارجی، یکی از بزرگترین قدرتهای سیاسی و نظامی جهان را بدون جنگ، بدون عملیات تروریستی، بدون ستیزجویی، بدون فحاشی، بدون بالارفتن از دیوار سفارتشان، در زمین خودشان، با منطق و با قانون خودشان، با رعایت همه قواعد و قانونهای بین المللی شکست داد. این قدرتی بود که مصدق توانست به ملت ایران بازگرداند. ملتی که می تواند در برابر هر ابرقدرتی با خرد و هوشمندی برای حفظ منافع خود رویارو شود، و بجای منفور شدن و منزوی شدن، عزیز مردم جهان هم بشود، احترام مردم جهان را هم جلب کند و قهرمان مردم جهان هم بشود، همانگونه در آن زمان این کار را کردیم.
در زمینه اقتصاد، مصدق سنگ بنای یک اقتصاد وابسته به تولید صنعتی و کشاورزی و صادرات را گذاشت و ثابت کرد که بدون درآمد نفت هم می شود کشور را اداره کرد. اگر همین از اهمیت افتادن درآمد نفت برای هزینه های جاری و تکیه بر تولید ادامه می یافت، و از نفت فقط برای سرمایه گذاری، نه درآمد جاری، استفاده می شد، کشور ما اکنون شاید یکی از پنج قدرت اقتصادی جهان می بود، نه ذلیل و منفور و فقیر و عقب افتاده ای که اکنون هستیم. اگر این صدها میلیاردها دلار درآمد نفت که دستاورد جنبش ملی کردن صنعت نفت و سیاست های خردمندانه دکتر مصدق است، بجای دزدیده شدن و اتلاف یا فرار به کشورهای خارجی، صرف توسعه صنعت و زیرساختهای این کشور می شد، ما اکنون در کجا می بودیم؟
من در پایان، سال نو 1387 را به همه هم میهنان گرامی در سراسر جهان شادباش می گویم و نوید می دهم که سال نو، با وجود سختی هایی که در آغاز تجربه خواهیم کرد، سالی به یاد ماندنی در سرنوشت و آینده سربلند ایران عزیز خواهد بود.
@@@@@@@@@@@@@@@@@@
بیانیه جبهه ملی ایران- اروپا
در بزرگداشت رویداد تاریخی ۲٩ اسفند ١٣۲٩ (۲۰ مارس ١٩۵١) ، روز ملی شدن صنعت نفت در ایران
"به نام سعادت ملت ایران
و تامین صلح جهان ..."
از قانون ملی شدن صنعت نفت ایران ، ١٣۲٩
هم میهنان عزیز
بی هیچ تردید ۲٩ اسفند یکی از روزهای درخشان، پرافتخار و سرنوشت ساز در تاریخ قرن حاضر ایران است. دراین روز به همت جبهه ملی ایران و شادروان دکتر محمد مصدق و یاران وفادارش " در تمام مناطق کشور، بدون استثنا" صنعت نفت ایران" ملی اعلام شد و "تمام عملیات اکتشاف و استخراج و بهره برداری در دست دولت ایران قرار" گرفت. این رخداد عملا به نفوذ و سیادت دولت استعمارگر انگلستان در ایران پایان بخشید و سرآغاز افول امپراتوری بزرگ انگلستان گردید. بدینگونه ملت ایران با مبارزات و افشاگریهای خود در دادگاه لاهه نه تنها از خواست ملی کردن صنعت نفت بلکه از استقلال کشور نیز در سطح جهانی علیه یک دولت پر قدرت بیگانه دفاع نمود.
این اقدام زنده یاد محمد مصدق بخشی از سیاست کلان ملی و دموکراتیک جبهه ملی ایران و دولت وی بود که در شعار "آزادی، استقلال و عدالت اجتماعی" خلاصه میشد. متاسفانه با کودتای ننگین انگلیسی- آمریکایی ۲۸ مرداد این پروژه سیاسی- تاریخی قطع شد ، به ملت و کشور ایران آسیب جبران ناپذیری وارد آمد و به وابستگی کامل رژیم پهلوی به آمریکا و عقد قرارداد کاپیتولاسیون منجر گردید .
امروز پس از گذشت تقریبا شست سال از ۲٩ اسفند ١٣۲٩ ملت ایران هنوز هم به خواستهای تاریخی خود یعنی آزادی، استقلال و عدالت اجتماعی دست نیافته است. گرچه حاکمیت جمهوری اسلامی در یک رویارویی جنجالی ادعای به نمایش گذاشتن استقلال ایران از امریکا و اروپای غربی را دارد ولی پیامد این سیاست نابخردانه به قیمت وابستگی جمهوری اسلامی به روسیه و چین تمام شده است. قصد واگذاری سهم مسلم ایران از دریای خزر به روسیه و اقمارش در واقع خدشه دار کردن تمامیت ارضی ایران است. در خلیج فارس هم شواهد حکایت از آمادگی حاکمیت جمهوری اسلامی به واگذاری یکی از جزایر سه گانه به شیخ نشین های عرب را دارد.
یکی از ویژگی های اساسی شعار "آزادی، استقلال و عدالت اجتماعی" که باوجود رشد فزاینده جهانی شدن اقتصاد و سیاست کماکان اهمیت خود را حفظ کرده است رابطه تنگاتنگ و متقابل دو امر آزادی و استقلال میباشد. تنها حکومتی میتواند پایدارانه از استقلال کشور دفاع موثر نماید که ملتش پشتیبان او باشد. حکومتی که با ابزار و روشهای استبدادی مردم را سرکوب کرده ، آزادی و دیگر حقوق مسلم شهروندی آنها را ضایع میکند، نمیتواند در بزنگاهها و پیچهای تند تاریخی که مصالح و استقلال کشور مطرح و در خطر است به پشتیبانی مردم چندان امیدوار باشد. حکومتی که حتی از شادی همگانی توده های مردم به خاطر پیروزی تیم ملی فوتبال کشورشان به هراس میافتد چگونه میخواهد به تظاهرات چندین میلیونی مردم برای پشتیبانی از اِعمال یک پیشداشت ملی در برابر بیگانگان اطمینان داشته و از حرکت آزاد مردمی نهراسد ؟ کدام قدرت بیگانه میتواند پیام صریح نیروی عظیم چندین میلیون تظاهر کننده ایرانی را در پشتیبانی از سیاست دفاع از حق قانونی ایران در دریای مازندران و خلیج فارس نادیده بگیرد؟ اگر دکتر مصدق توانست صنعت نفت را ملی اعلام کند و با سیاست موازنه منفی خود از تقسیم ایران بین انگلیس و روسیه جلوگیری کرده و استقلال و یکپارچگی ایران را تامین نماید تنها و تنها به خاطر پشتگرمی و نیرویی بود که وی از ملت ایران میگرفت و اطمینان داشت که بیشترین ایرانیان برنامه وهدف او را از آن خود دانسته و بدون قید و شرط از سیاستهای وی حمایت میکنند.
هموطنان،
حاکمیت جمهوری اسلامی ایران به هیچ وجه نماینده واقعی ملت ایران نیست. این حقیقت را نمی تواند با انتخابات نمایشی مانند رای گیری دوره هشتم مجلس اسلامی پوشاند . ملت ایران هیچ یک از قراردادهای دولت جمهوری اسلامی با دیگر کشورها را ، که منافع و مصالح کشور ایران را خدشه دار کند، به رسمیت نخواهد شناخت. تنها حکومتی که برگزیده اراده آزاد ملت است باشد صلاحیت و شایستگی حاکمیت بر امور کشوری و ملی را دارد. نظام جمهوری اسلامی نظامی استبدادی، ضد ملی و ضد ایرانی است. این نظام باید کنار گذاشته شود و به جایش حاکمیت ملت برپا گردد. تنها در این حالت است که حاکمیت ملی و استقلال واقعی ایران ممکن خواهد گشت.
پیروزباد مبارزات ملی و دموکراتیک ملت ایران
پاینده باد ایران
جبهه ملی ایران- اروپا
۲٧ اسفند ١٣۲٩ برابر با ١٧ مارس ۲۰٠۸
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
بیست و نهم اسفند ، سالگرد ملی شدن صنعت نفت
پیروزی ملت ایران بر استعمار
« اگر ملی شدن صنعت نفت خدمت بزرگی است که بمملکت شده است باید از آن کسی که در اول این پیشنهاد را نمود سپاسگزاری گردد و آن کس شهید راه وطن دکتر حسین فاطمی است . »
در بیست و نه اسفند یکهزار و سیصد و بیست و نه خورشیدی قانون ملی شدن نفت در سراسر کشور از تصویب مجلس سنا گذشت . این پیروزی درخشان تاریخی در اثر رهبری خردمندانه دکتر محمد مصدق پیشوای بزرگ نهضت ملی و ضد استعماری ایران و به همت و پشتیبانی ملت بزرگوار ایران بدست آمد. .
هدف از ملی کردن صنعت نفت را نباید فقط از دیدگاه اقتصادی آن مورد توجه قرار داد . هرچند بعلت سلطه انگلستان بر منافع و معادن نفتی جنوب کشورمان ، سود سرشاری را عاید آن امپراطوری و فقر فزاینده ای را نصیب ملت ایران می نمود اما مهم آنجا بود که دولت انگلستان از طریق شرکت نفت با ایجاد پایگاه های گوناگون درنهادهای کشوری بر همه امور سیاسی ، نظامی ، فرهنگی ، مذهبی و... نظارت داشت . بیخود نبود که هر حادثه و اتفاقی که در گوشه و کنار ایران رخ می داد ، مردم کوچه و بازار آنرا از چشم انگلیسها می دیدند .
جنبش ملی کردن صنعت نفت به رهبری مصدق بزرگ موجب قطع دست استعمار انگلیس از روی منابع افتصادی و نهادهای کشوری گردید که در نتیجه ایران بسوی استقلال کامل و آزادی و عدالت اجتماعی گام برداشت . این پیروزی ملت ایران موجب بیداری ملت های خاورمیانه و شمال افریقا گردید و به پیروی از جنبش ملی ایرانیان ، علیه سلطه بیگانگان بپا خاستند ، همین امر بود که کینه دول استعمارگر آن زمان را علیه دکتر مصدق برانگیخت و در پی چاره جوئی برآمدند و در نتیجه بنا بر گفته لسان الغیب حافظ شیرازی : " من و ساغی بهم سازیم و بنیادش بر اندازیم " آمریکا و انگلستان دست در دست هم نهاده و با قبول سکوت دولتمردان روسیه شوروی ، کودتای ننگین بیست و هشت مرداد را بدست عوامل و مزدوران داخلیشان به انجام رساندند .
در اینجا بجاست که از شهید بزرگ راه آزادی دکتر حسین فاطمی به نیکی یاد شود که طرح ملی کردن صنعت نفت در سراسر کشوررا پیشنهاد نمود و بدین ترتیب کینه و خشم دولتمردان انگلستان را علیه خود برانگیخت . نخست توسط فدائیان اسلام بر سر مزار محمد مسعود روزنامه نگار جانباخته راه آزادی و عدالت مورد سوء قصد قرار گرفت که خوشبختانه جان سالم بدر برد هرچند تا آخر عمر کوتاه ولی پربارش در رنج بسر برد و بار دیگر دربرابر پله های شهربانی کل کشود در حالی که در محاصره سربازان حکومت نظامی قرار داشت ، در اجرای فرمان ، مورد یورش اوباش و چاقو کشان حکومت کودتا به سرگردگی شعبان بی مخ ملقب به " شعبان تاج بخش " گردید ، ولی به موقع خواهر فداکارش خود را بر روی وی انداخت و با این فداکاری نگذاشت که بیگانگان به هدف کثیف خودشان برسند هرچند آن بزرگوار تا آخرین لحظه پایانی عمر از جراحت های ناشی از دشنه چاقوکشان حکومت کودتا در درد و رنج بسر برد . بالاخره در سحرگاه نوزدهم آبانماه یکهزار و سیصد و سی و سه دکتر حسین فاطمی روزنامه نگار آزادیخواه و وزیر امورخارجه دولت ملی دکتر مصدق به جوخه اعدام سپرده شد و با گفتن :
« پاینده ایران ، زنده باد مصدق »
جهان را بدرود گفته و به صف جانباختگان راه سربلندی ایران زمین پیوست .
خودکامگان و مزدوران بیگانه همواره از نام مصدق در وحشت و هراس بوده و هستند . هرگاه بمناسبتی نامی از مصدق برده شود ، فریاد سر داده که " ول کنید این استخوان های پوسیده را " این کوردلان باید بدانند پس از مرگ ، همه انسان ها به استخوان پوسیده تبدیل می شوند و دراین مورد استثنائی هم وجود ندارد . این نام انسان های تاریخ ساز است که جاودانه می ماند ، مزدک ، بابک ، یعقوب لیث ، کریم خان زند ، امیر کبیر ، ستارخان ، و امروز نام مصدق بر سر زبان ها بخصوص جوانان ایرانزمین جاری است که در هر مناسبتی از ته دل فریا بر می آورند
« مصدق راهت ادامه دارد »
یاد آوری نام این آزاد مردان است که به ملت های دربند جان تازه ای می دهد تا از جا برخیزند و بساط خودکامگان و جباران را برچیده و به زباله دانی تاریخ بریزند و آزادی و دادگری را در سرزمین نیاکان خود برقرار سازند .
مهران ادیب
سه شنبه بیست و هشتم اسفندماه یکهزار و سیصد و هشتاد و شش
[email protected]
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
بيانيه به مناسبت 29 اسفند
روز ملی شدن صنعت نفت در ايران
« به نام سعادت ملت ايران و به منظور کمک به تأمين صلح جهان امضا کنندگان ذيل پيشنهاد می نمائيم که صنعت نفت ايران در تمام مناطق کشور بدون استثناء ملی اعلام شود ، يعنی تمام عمليات ، اکتشاف و استخراج و بهره برداری در دست دولت قرار گيرد » قانون ملی شدن صنعت نفت ، 29 اسفند 1329
پيشنهاد ملي كردن صنعت نفت اولین بار توسط شادروان دكتر حسین فاطمي مطرح شد. چنانکه دكترمحمد مصدق نخست وزیر وقت درباره تصويب قانون ملي شدن نفت چنین می گوید : « ملي شدن صنعت نفت در سراسر كشور ابتكار شادروان دكتر حسين فاطمي است كه چون كميسيون نفت مجلس شوراي ملي پس از چند ماه مذاكره و مباحثه نتوانست راجعبه استيفاي حق ملت از شركت نفت انگليس و ايران تصميمي اتخاذ كند. دكتر فاطمي با من كه رئيس كميسيون بودم مذاكره نمود و گفت با وضعي كه در اين مملكت وجود دارد استيفاي حق ملت كاري است بسيار مشكل… بنابراين اول بايد در فكر آتيه بود كه از مال ملت بيش از اين سوءاستفاده نكنند و عوائد نفت هر چه هست نصيب ملت ايران بشود.سپس راجعبه گذشته هر اقدامي ممكن باشد نمود. براي اين كه منافع آن نصيب ملت بشود ايران بايد نفت خود را در سراسر كشور ملي كند». به اين ترتيب يكي از حساس ترين مبارزات مردم ایران به رهبري دكتر مصدق با پيروزي كامل به پايان رسيد.
دکترمحمد مصدق با تصويب قانون ملی كردن صنعت در سراسر کشور با استراتژی و هدفی مهم، برنامه خود را براصل موازنه منفی كه بيانگر دواصل مهم آزادى و استقلال است اعلام و در سراسر كشوراستقلال سیاسی ـ اقتصادی را پايه ريزي نمود. هدف دكتر محمد مصدق مبارزه علیه استعمار کهن دولت بریتانیا وجلوگيري از اعمال نفوذ سياسی و اقتصادی این کشور در ايران بود. این امر مهم و حیاتی در آن مقطع حساس تاریخی در کشور سرآغازی بود برای بدست گرفتن مدیریت بر صنعت نفت و نشان دادن توانمندي متخصصین و مسئولین ایرانی دراداره امور آن. با ملي كردن صنعت نفت صرفنظر از قطع كردن دست بيگانه از اقتصاد كشور ، پيامي تاریخی دیگری بود كه ما ایرانیان وجوه مشتركمان را بشناسيم ، با مداراي فرهنگي و سياسي و خرد جمعي . بر خود استوار باشيم و براي پيشرفت و توسعه در كليه زمينه هاي اجتماعي و سياسي ، به خود باور كنيم و اصل داوري را ارج نهيم.
چنانکه میدانیم بازتاب سیاست موازنه منفی در ایران ، سرآغاز نظریه و طرحی بنام « كشورهاي غيرمتعهّد » شد که مسبب بيداري كشورهاي نفتخيز جهان گرديد كه حقوق ملي خود را تحت قراردادهاي تحمیلي دراختيار موسسه هاي نفتي بيگانه قرار داده بودند.
دكترمصدق برنامه دولت خود را بردو ماده بسيار اساسي و مهم بنا نهاد : نخست - اجرای قانون ملی شدن صنعت نفت. دوم - اصلاح قانون انتخابات مجلس شورا و شهرداري ها بود كه بعد از تنظيم به مجلس تقدیم نمود. بدنبال این برنامه طرح اقتصاد بدون نفت توسط دکتر حسین فاطمی ، سخنگوي دولت و وزیر امور خارجه كابينه دکتر مصدق با چنين متني اعلام گرديد: « سیاست اقتصاد بدون نفت به این منظور طرح ریزی شده است، تا در صورت حل نشدن دعوای نفت، ایران بتواند یک دوره طولانی از صرف جویی اقتصادی و پایداری در برابر مشکلات را پشت سر بگذارد. در اجرای این هدف، کلیه ی هزینه های غیر ضروری حذف می شود، سیستم جدید مالیاتی بر حسب در آمد اصلاح می گردد و دستگاه دولت به نحوی اصلاح خواهد شد که با کمترین هزینه بیشترین بازده را داشته باشد».
بدین تر تیب، بودجه كشور مشخصا ازدرآمدهاى فروش نفت آزاد گرديد. در ادامه برنامه اصلاحي سبب قطع وابستگى اقتصاد كشوربه توليد تك محصولي شد. با تز اقتصاد بدون نفت توان اقتصادی كشور با تشویق توليدات داخلي و صدور آن ( تولیدات غیر نفتی) و گسترش جنبههاى مختلف توليد بطور شگفت انگیز و بى سابقه ای توازن صادرات بدون نفت و واردات را بر قرارنمود. درهیچ مقطعی از تاریخ معاصرايران ، اقتصاد و صادرات کشور، به اعتلای زمان دولت دکترمحمد مصدق نرسیده است . عليرغم كوشش هاي بسياري كه از پنجاه سال گذشته تا امروز جهت كم رنگ نشان دادن نقش دكتر محمد مصدق و كابينه وي در امر ملي كردن صنعت نفت كشور،انجام پذیرفته است ، اما حافظه فعال و مثبت تاريخي مردم ايران ، دستخوش اين توهمات نخواهد گرديد . بيست و نهم اسفند ، روز ملي شدن صنعت نفت و آزادی ایرانیان از اسارت بیگاناگان را به ملت ايران تبريك و شاد باش مي گوئيم . 29 اسفند 1386
جبهه ملی ايران ـ اروپا ( آلمان)
در بزرگداشت 29 اسفند، روز ملی شدن نفت و استقلال اقتصادی ایران 
