تخریب بنیاد فردوسی اصفهان در آستانه روز بزرگداشت فردوسی
از: دکتر شاهين سپنتا
مسئول بخش جشن های ملی بنياد ميراث پاسارگاد
www.savepasargad.com
در آستانه 25 اردی بهشت ماه روز بزرگداشت فردوسی، بنای در دست ساخت بنیاد فرهنگی فردوسی اصفهان با همکاری « پرهام » شهردار ناحیه چهار اصفهان، « سقائیان نژاد » شهردار اصفهان و « خیام باشی » مدیریت پروژه پارک طبیعی شرق اصفهان تخریب شد.
بنیاد فرهنگی فردوسی اصفهان، بنیادی موقوفه است که توسط « محمد علی کاروان پور» یکی از نیک اندیشان شهر اصفهان به استناد وقف نامه ای به تاریخ14/2/66هجری قمری وقف شده است و چهره های شناخته شده فرهنگی اصفهان همچون استاد محمد مهریار، زنده یاد رضا ارحام صدر، استاد عباسعلی پورصفا و حسام الدین نبوی نژاد ( وکیل دادگستری ) از اعضای هیات امنای آن هستند.
زمینه فعالیت های این بنیاد، فرهنگی و علمی است و می کوشد تا با ایجاد موزه آثارهنری اهدایی از سوی واقف، کتابخانه، آمفی تئاتر و سالن گردهمایی، بستری مناسب را برای فعالیت های علمی و فرهنگی ایران پژوهان و دوستداران فردوسی و شاهنامه فراهم آورد.
ساختمان نیمه کاره این بنیاد که در چند روز اخیر بدون اطلاع هیات امناء و اداره اوقاف، توسط شهرداری ناحیه چهار اصفهان در حال تخریب است بر اساس طرح مصوب شهرداری اصفهان در ساحل شمالی زاینده رود در نزدیکی پل شهرستان در زمینی به مساحت 6500 متر مربع در درست ساخت بود و بخشی از عملیات ساختمانی آن با هزینه شخصی واقف به مبلغ نزدیک به یک و نیم میلیارد ریال انجام شده بود.
طبق صورت جلسه مو رخ 20/10/79 ، پس از توافق به عمل آمده با شهردار وقت اصفهان « محمد علی جوادی» ، مقرر شد که شهرداری در مقابل واگذار12000 متر مربع از زمین های باغ ملکی متعلق به دختر واقف « خانم دکتر مریم کاروان پور» واقع در منطقه زینبیه اصفهان به شهرداری، کار اتمام ساختمان نیمه کاره بنیاد بر اساس نقشه های مصوب با همه هزینه ها برعهده شهرداری قرارگیرد که متاسفانه نه تنها پس از گذشت 9سال شهرداری به تعهدات خود عمل نکرده است بلکه در چند روز اخیر بدون اطلاع قبلی اقدام به تخریب ساختمان نموده اند.
بخشی از اشیای تاریخی که قرار بود در موزه بنیاد فردوسی نمایش داده شوند
عملیات تخریب ساختمان بنیاد فردوسی اصفهان در پی درخواست « خیام باشی» مدیر پروژه پارک طبیعی شرق اصفهان از «مرتضی سقائیان نژاد» شهردار اصفهان صورت گرفته است و هرچند که وی در نامه ای به شهردار اصفهان، دلیل تخریب این ساختمان را قرار گرفتن در محل « داغ آب » زاینده رود طبق نظر سازمان آب منطقه ای اصفهان مطرح می کند اما محمد علی کاروان پور تاکید دارد که در سال 1371 پیش از انتخاب محل زمین ساختمان بنیاد، سازمان آب منطقه ای اصفهان در پاسخ به استعلام « عظیمیان» شهردار وقت اصفهان این محل را جهت احداث ساختمان بنیاد مناسب اعلام نموده بود.
نکته قابل توجه دیگر این که «خیام باشی» در همین نامه به شهردار اصفهان پیشنهاد نموده است که پس از تخریب ساختمان، یکی از خانه های تاریخی مرمت شده که در اختیار شهرداری است جهت شروع کار موزه در اختیار محمد علی کاروان پور قرار گیرد، غافل از این که موزه تنها یکی از بخش های مجموعه فرهنگی فردوسی است و معمولا خانه های تاریخی گنجایش و شرایط لازم را برای نگهداری هزاران قطعه اشیاء ارزشمند تاریخی در اندازه های متفاوت ندارند.
به دنبال تخریب های به عمل آمده، محمد علی کاروان پور با ارسال شکوائیه ای به دادستان اصفهان در تاریخ 8/2/88 ضمن اعلام مراتب و شکایت از مسئولان شهرداری ناحیه چهار اصفهان، صدورسریع دستور توقف عملیات تخریبی و رسیدگی به شکایت و تعقیب عاملان را از وی خواستار شده است.
وی همچنین در نامه ای که برای «مرتضی سقاییان نژاد» شهردار اصفهان نوشته، تاکید کرده است: « ... از آن جا که این مجموعه بر اساس پروانه ماخوذ از شهرداری اصفهان و با هماهنگی و حتی واگذاری ملک آن توسط شهرداری احداث شده است، بدیهی است که اقدام به تخریب آن صرف نظر از خسارات اقتصادی و فرهنگی آن، خلاف قوانین جاری است. از این رو تقاضامندیم ضمن دستور سریع توقف عملیات تخریب، وضعیت از حیث ادامه عملیات ساختمانی توسط شهرداری و یا توسط هیات امنای موقوفه بررسی و تصمیم نهایی اتخاذ گردد تا بر اساس آن اقدام گردد.»
محممد علی کاروان پور، بیش از 11 هزار و پانصد جلد کتاب و هزاران قطعه اشیاء تاریخی ارزشمند را که طی سال ها گردآورده، وقف موزه بنیاد فردوسی کرده است و اکنون با دشواری های فراوان و با کمترین امکانات از این گنجینه باارزش شامل تابلوهای نفیس، هنرهای دستی چند صد ساله، کتاب های خطی و بقایای کاخ های تاریخی تخریب شده اصفهان، نگهداری می کند به این امید که هر چه زودتر کار ساختمان بنیاد به پایان برسد و همه این آثار تاریخی در محلی مناسب و به روشی اصولی نگهداری شوند.
گفتنی است که طراحی نقشه بنای بی نظیر بنیاد فردوسی اصفهان، توسط گروه مهندسان مشاور پلشیر به صورت افتخاری انجام شده است و در صورت توقف روند تخریب و پایان ساخت به عنوان نگینی در کرانه زیبای زاینده رود خواهد درخشید.
ماکت بنای در دست ساخت بنیاد فردوسی
در طراحی این بنا به پیشینه فرهنگ و معماری ایران باستان و انطباق آن با اقلیم اصفهان توجهی ویژه شده است و نکات مهمی همچون توجه به مفهوم «موزه» در شکل معماری، عظمت بنا متناسب با جایگاه رفیع فردوسی و شاهنامه ضمن پرهیز از بلند مرتبه سازی در کنار بستر طبیعی پیرامون، نگاه ویژه نوپردازانه به عنوان طرحی معاصر، و جهت گیری مناسب به سمت شرق با توجه به مفاهیم نمادین و محیط طبیعی مورد توجه قرار گرفته است.
