گفت و گو با پرويز ورجاوند صاحب‌نظر مسايل سياسى -
ايران ما - مهلت تعيين‌شده‌ى شوراى امنيت براى ايران، جهت متوقف كردن غنى‌سازي اورانيوم به پايان رسيده است. امروز (جمعه ۲۸ آوريل) ، محمد البرادعى رييس آژانس بين‌المللى انرژى اتمى، گزارش خود را در مورد ميزان همكارى جمهورى اسلامى با آژانس و پاسخ به خواست‌هاى جامعه جهانى، همزمان به شوراى حكام و شوراى امنيت ارائه خواهد داد.
اين در حالى‌ست كه مقام‌هاى دولتى و حكومتى ايران كماكان بر تداوم و حتا گسترش فعاليتهاى هسته‌اى تاكيد دارند. آيا مسئولان ايرانى خود را براى مقابله آماده مى‌كنند؟ آيا توافق كاملى در ميان سران جمهورى اسلامى ايران، بر سر برنامه هسته‌اى وجود دارد؟ دكتر پرويز ورجاوند صاحب‌نظر مسايل سياسى، در مصاحبه‌اى با بهنام باوندپورمصاحبه‌گر صداى آلمان، نظرات خود را در اين خصوص بيان مى‌كند.
دکتر ورجاوند، گفتگوی ما در شرایطی پخش میشود که احتمالا گزارش محمد البرداعی تسلیم شورای حکام و شورای امنیت شده است. تمام کارشناس‌ها تقریبا روی یک مسئله توافق نظر دارند و آنهم، منفی بودن نسبی گزارش آقای البرداعی‌ست. دلیل این مسئله هم طبعا تداوم غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران، و حتا تاکید جمهوری اسلامی بر گسترش فعالیت‌های هسته‌ای است. به نظر شما، با توجه به اینکه لحن ایران هم تندتر شده و مسئولان دولتی و حکومتی کماکان بر تداوم غنی‌سازی تاکید می‌کنند، ایران چه راهی را برگزیده است، همکاری یا مقابله؟
پرویز ورجاوند: استراتژی را که ایران در این مذاکرات در طول بويژه چند ماه گذشته برگزیده، کمتر میشود توجیه منطقی را در آن جستجو کرد. حتا اگر ایران در صدد این باشد که برنامه‌های خودش را به‌پیش ببرد، منطقی به نظر نمی‌رسد که این برنامه را در چارچوب موضعگیری و سخنان تند بخواهد ساماندهی بکند. برای مسئولین امور یک احساسی بوجود آمده است که تصور می‌کنند هرقدر تندتر و فراتر از آنچه انجام می‌دهند در سخن قوى‌تر و تندتر بیان بکنند، امکان بازپس نشستن را برای قدرت‌های جهانی و برای سازمانهایی مثل آژانس و مثل شورای امنیت می‌توانند پدیدار بسازند. این احساس وجود ندارد که واقعا ایران، همانطور که صاحبان برقدرت نشسته‌اش ادعا می‌کنند، قادر بر این خواهند بود که در قبال ضربه‌ای که می‌خورند ضربه‌ی سهمگین‌تری را بزنند، چنین استنباطی در ذهنیت نه ملت ایران وجود دارد و نه در ذهنیت جهانی.
با پوزش دکتر ورجاوند، بنابراین شما در سیاست‌های اتخاذشده از طرف مسئولان ایران، بيشتر مقابله را می‌بینید تا همکاری؟
پرویز ورجاوند: بدون شک گامی که تاکنون برداشته شده است، گامی‌ست که حتا در مسیر پیام‌دادن به اینکه، آقا ما کاری که داریم می‌کنیم در مسیری قرار دارد که نباید دنیا را نگران کند، نباید منطقه را نگران کند، نباید قدرت‌ها بی‌جهت در قبال ما موضع بگیرند نبوده، در حالیکه در عمل می‌بینیم به صورت بشدت تهدیدآمیزی سخن گفته میشود از بُعد خروج از ان.پی.تی و آژانس گرفته تا متاسفانه مسایل فراتر از آن، از جمله تهدیدکردن دنیا به اینکه اگر ضربتی زدید، ضربت سنگین‌تری را نوش‌جان خواهید کرد.
دکتر ورجاوند، وزیر امور خارجه انگلستان جک استرا به ایران هشدار داده بود که دچار اشتباه در محاسبه نشود و روی نقش ترمزکننده‌ی چین و روسیه در مقابل اعمال مجازات‌هایی علیه ایران حساب نکند. نظر شما چيست؟ فکر می‌کنید ایران در این خصوص دچار اشتباه در محاسبات خودش شده یا می‌تواند بشود؟
پرویز ورجاوند: در تمام موارد اینها در محاسبات سیاسی خودشان در ارتباط با جهان بیرون دچار مشکلات فراوانی در یک ارزیابی درست بودند. اصلا من بعید می‌دانم حتا اینها یک مشاوری داشته باشند که شناخت این را داشته باشد که تاریخ ایران را حداقل در طول یک سده‌ی اخیر مورد مطالعه قرار داشته باشد. در مورد روسیه ما یک تجربه‌ی چند قرنی داریم که روسیه اصولا ذهنیت‌اش چه در ساختار سیستم تزاری، چه در سیستم ساختار اتحاد شوروی و چه در سیستم ساختار فدراسیون کنونی همیشه استراتژی کلانش در این بوده که یک ایران ضعیف را در کنار خودش داشته باشد و هرجا که توانسته در طول این سالهای بعد از انقلاب از ایران بهره بگیرد و کوچکترین بهره‌ای به ایران نرساند. چین در موقعیتی‌ست که در عین‌حالی که به مسئله‌ی انرژی برای رشد تولیدات خودش توجه دارد، ولی همانطور که ملاحظه کردید در قبال مراودات تجاری سنگینی که با غرب و آمریکا دارد الان دارد می‌کوشد که بتواند در آسیای مرکزی و افغانستان حضور پیدا بکند، می‌کوشد برای اینکه هند را تا حدی متوقف بکند از حضور در این بخش از دنیا. بنابراین، آنچنان دل به مسئله‌ی اینکه برای ۱۱درصد منابع نفتی‌اش با تمام وجود در کنار ایران بایستد نبسته است. تمام مانورهاى چین و روسیه برای این است که موقعیت خودشان را بیشتر تثبیت بکنند و امتیازهای بیشتری از آمریکا بگیرند و در فرصت لازم، نظیر همان رایی که در آژانس دادند، پشت ایران را خالی خواهند کرد.
دکتر ورجاوند، پیش از انتشار علنی گزارش دکتر البرداعی در مورد ایران، خاویار سولانا، مسئول سیاسی خارجه اتحادیه اروپا در مصاحبه‌ای با روزنامه «فیگارو» از توافقهای اروپا در زمینه تحریم احتمالی ایران در سه مرحله سخن گفته است. آیا این مسئله به نظر شما می‌تواند نشانگر این باشد که غرب هم خودش را برای مقابله و نه سازش آماده کرده است؟
پرویز ورجاوند: این مسئله قابل تصور بود. اروپا در فضای کنونی ترجیح می‌دهد که از آمریکا فاصله‌ی فراوانی نگیرد و متاسفانه عملکرد ایران چنان بوده که بجای اینکه اروپا را بخودش نزدیکتر بکند، در عمل آنچنان با اروپا برخورد کرد که گویی اینها را ما بحساب نمی‌آوریم و حساب‌مان را متکی کرده‌ایم روی روسیه و چین و فکر کردیم که این نگرش به شرق می‌تواند یک استراتژی موثری را برای ما بوجود بیاورد که منجر به این بشود که هم اروپا و هم آمریکا را به عقب‌نشینی وادار بکند. این ذهنیت نادرست شرایط را به جایی رسانده است که امروز بدون شک اروپا در مسیری گام برمی‌دارد که بی‌بروبرگرد همسویی کامل‌اش را تا به اینجا با دیدگاه‌های آمریکا شاهد بودیم، مگر اینکه در برخی موارد اینها چانه‌زنی‌های کوچکی بکنند و یک کلمه‌هایی را در قطعنامه، بطور مثال، شورای امنیت جابجا بکنند که از آن شدت موضعگیری آمریکا تا حدی کاسته بشود.
دکتر ورجاوند، خبرگزاری «فارس» از قول یک دیپلمات اروپایی نقل کرده است که اروپایی‌ها بتدریج متوجه شده‌اند که آقای احمدی‌نژاد نقش تعیین‌کننده‌ای در تصمیم‌گیری‌های نهایی ندارد و در حال حاضر هم دقیقا نمی‌دانند که بازیگران مختلف صحنه در ایران چه کسانی هستند. به نظر شما تصمیم‌گیری نهایی در ایران به‌عهده‌ی چه کسی‌ست؟
پرویز ورجاوند: طبیعی‌ست من که بعنوان یک عضو اپوزیسیون در ایران سخن می‌گویم از مسایل پشت پرده آنطور که باید نمی‌توانم اطلاع داشته باشم. ولی مانورهایی که دارد در درون ایران صورت می‌گیرد حکایت از این دارد که بین جناحی که احمدی‌نژاد را به قدرت رسانده و آن جناح گسترده‌تری که طی دوران بعد از تلاش‌شان برای ساقط کردن دولت موقت و قبضه کردن قدرت به روی کار آمدند یک تضادی وجود دارد. این گروه اول تلاش‌اش بر این است که یک‌مقدار حرکت را در مسیری ببرد که احتمالا حداقل یک درگیری کوچک و مقطعی هم بوجود بیاید و این را بعنوان تضمین تخفیف موقعیت خودش می‌بینید. آن گروه دوم شناخت و تجربه‌ی بیشتری را از مسایل دارد و استنباطش این است که نه، اگر قرار بشود که جریانی ایران با غرب به مرحله‌ی رودررویی بیانجامد، هزینه‌ی بسیار بسیار سنگینی پرداخت خواهد شد...
دکتر ورجاوند، با عرض پوزش، فکر می‌کنید دست بالا با چه کسی‌ست و فکر می‌کنید در نهایت چه تصمیمی گرفته خواهد شد؟ کنارآمدن با غرب یا سیاست مقابله!
پرویز ورجاوند: بیشتر کسانیکه در کار مذاکره حضور دارند به گروه دوم وابسته‌اند و نه به گروه اول. گروه اول عملا سکان مسایل مذاکراتی را در اختیار ندارد.
