داود هرمیداس باوند: ممکن است ابتدا ورود مسئولان ایرانی به خارج را محدود کنند
پنج قدرت بزرگ هسته‌اى جهان، يعنى آمريكا، انگلستان، فرانسه، روسيه و چين، به اضافه آلمان، ديروز در لندن بر سر تشكيل نشست اضطرارى شوراى حكام براى رسيدگى به پرونده اتمى ايران به توافق نظر رسيدند. شش دولت مزبور همگى در رابطه با ازسرگيرى غنى‌سازى اورانيوم در ايران، و نيز خواست تعليق كامل اين فعاليتها از سوى جمهورى اسلامى وحدت‌نظر كامل داشتند. توافقهاى پيشگفته پرسش‌هاى بسيارى را برمى‌انگيزد. نشست اضطرارى شوراى حكام چه تصميمى براى ايران خواهد گرفت؟ آيا با ارجاع احتمالى پرونده ايران به شوراى امنيت، امكان تحريم اقتصادى و يا حمله نظامى عليه ايران در كوتاه‌مدت وجود دارد؟ دكتر داود هرميداس باوند استاد علوم سياسى و كارشناس روابط بين‌الملل در گفتگويى با صداى آلمان، به پرسشهايى از اين دست پاسخ داده است.
مصاحبه‌گر: بهنام باوندپور
دویچه وله: دکتر باوند، شش کشور شرکت‌کننده در گفتگوی‌های لندن همگی یکصدا از برنامه‌ی اتمی ایران ابراز نگرانی کرده و بازهم تاکید کردند بر خواست خودشان مبنی بر تعلیق غنی‌سازی اورانیوم از سوی جمهوری اسلامی. فکر می‌کنید، با توجه با این توافق جمعی، نشست اضطراری شورای حکام قطعا پرونده‌ی ایران را به شورای امنیت خواهد فرستاد؟
داود هرمیداس باوند: با توجه به موضع‌گیری پنج عضو دائمی شورای امنیت به اضافه‌ی آلمان، و با درنظر گرفتن اظهارات البرادعی که بیش از اینکه جنبه‌ی حقوقی و فنی داشته باشد سیاسی بوده، به نظر می‌رسد در اجلاس اضطراری شورای حکام به ظن غالب احتمال ارجاع مسئله‌ی ایران به شورای امنیت در خور توجه است. البته شورای حکام ممکن است آخرین هشدار را به دولت ایران بدهد و یا اینکه صرفا مسئله را به شورای امنیت ارجاع بکند.
دویچه وله: دکتر باوند، همانطور که فرمودید، البرادعی رییس آژانس انرژی اتمی گفته‌هایش غلظت سیاسی بیشتری داشت و به شکل غیرمنتظره اعلام کرد که اگر ایران دارای مواد هسته‌ای باشد و برنامه‌ای هم برای تولید سلاح‌های هسته‌ای داشته باشد، چند ماهی بیشتر با تولید سلاح اتمی فاصله ندارد. به نظر شما این اظهارات باعث نمی‌شود تا با ارجاع احتمالی پرونده‌ی اتمی ایران به شورای امنیت در مدت کوتاهی شاهد مجازاتهای شدیدی، از جمله تحریم اقتصادی علیه ایران باشیم؟
داود هرمیداس باوند: اظهارات البرادعی باید مبتنی بر گزارش بازرسان آژانس باشد. ظاهرا در گزارش بازرسان آژانس هیچگونه اقدامی که دال بر نقض فاحش ام.پی.تی یا موافقتنامه‌های پادمان و یا حتا پروتکل باشد دیده نشده است. معذالک، اظهارنظرات جدید آقای البرداعی جنبه‌ی سیاسی صرف داشته است و به ظن غالب، با توجه به اظهارنظرهای ایشان و موضع‌گیری‌های پنج عضو دائمی شورای امنیت و همچنین آلمان و جوی که بدنبال اظهارنظر برخی از مقامات ایرانی بصورت مبالغه آمیز انعکاس یافته است، امکان ارجاع مسئله به شورای امنیت می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد.
دویچه وله: و در کوتاه مدت مجازاتهای شدیدی، از جمله تحریم اقتصادی. آیا این را در چشم انداز می‌بینید؟
داود هرمیداس باوند: راستش تردید دارم، ولی برنامه‌ی شورای امنیت این است که معمولا براساس ماده‌ی ۳۹ توصیه‌ای توام با ضرب‌الاجل میکند. در صورتی که اجابت نشود، آنوقت تصمیماتی در محدوده‌ی ماده‌ی ۴۱ منشور اتخاذ میکند و آنهم، بسته به شرایط و اوضاع و احوال سیاسی روز، مواضع پنج عضو دائمی و درنظر گرفتن پیامدهای نوع تحریم. تحریم اگر کلی باشد طبق ماده‌ی ۴۱، خوب، این گستره‌ای دارد و مسئله‌ی نفت را هم دربرمی‌گیرد. ولی اگر تحریم اقتصادی محدود باشد، در هرحال ناظر به اقلام خاصی خواهد بود. حتا بعضی‌ها معتقدند که شورای امنیت گام بگام حرکت خواهد کرد. ممکن است ابتدا ورود مسئولان ایرانی به خارج را محدود کنند و یا اقدامات حاشیه‌ای. چون تحریم اگر در حوزه‌ی نفت باشد، البته پیامدهای خاص خودش را دارد و لذا نظر اکثریت این است که تصمیماتی که اتخاذ خواهد شد گام بگام به نظر می‌رسد و ارزیابی شورای امنیت بستگی به جو سیاسی روز، مواضع پنج عضو دائمی از لحاظ همکاری و نوع مجازاتی که مدنظر می‌گيرند، خواهد داشت.
دویچه وله: دکتر باوند، یکی از مسایل دیگری که آقای البرادعی به آن اشاره کرد این بود که دیپلماسی گاهی همراه با فشار کارساز میشود و یکی از اشکال فشار، یعنی کاربرد خشونت را هم منتفی ندانست. در این جملات به نظر شما چه پیامی برای جمهوری اسلامی ایران وجود دارد؟
داود هرمیداس باوند: استفاده از واژه‌ی زور که ایشان بکار بردند می‌تواند دو جنبه داشته باشد. یکی آن چیزی ست که تحت عنوان مجازات است که اعمال فشار است. یعنی خود تحریم‌ها نوعی فشاری ست که به ایران وارد میشود. و اگر از زور منظور عملیات نظامی باشد که من فکر نمی‌کنم اتهام و ادعا نسبت به ایران براساسی باشد که اقتضا بکند، بايد وارد ماده‌ی ۴۲ و ۴۳ بشود، یعنی وارد عملیاتی قهری بشود. یک تفسیر دیگر این است که ایشان غیرمستقیم تشویق و ترغیب می‌کنند استفاده از زور را بوسیله‌ی آمریکا و یا هر دولت دیگری که توانایی اعمال زور را داشته باشد. ولی زوری که ایشان مطرح کرده‌اند باید زور قانونی باشد، یعنی در چارچوب شورای امنیت باشد. تا بحال هیچکس پیش بینی نکرده که در مورد مسئله ایران شورای امنیت دست به عملیات قهری علیه ایران بزند.
دویچه وله: آیا مجموعه‌ی واکنش‌های بین‌المللی، حتا، توافق روسیه با اروپا و آمریکا برسر تعلیق غنی‌سازی اورانیوم در ایران می‌تواند نشانگر این باشد که تاکید برخی از دیپلماتهای آمریکایی در مورد منتفی نبودن حمله‌ی نظامی به ایران با نوعی پشتوانه‌ی جدی جهانی همراه است؟
داود هرمیداس باوند: من این را بعید می‌دانم. البته برخی از سناتورهای آمریکایی این اظهارنظر را مطرح کرده‌اند. آمریکایی‌ها هم گهگاهی گفته‌اند که استفاده از زور بعنوان یک امكان را نباید از نظر دور داشت. ولی من فکر نمی‌کنم در چارچوب شورای امنیت توافقی راجع به استفاده از قدرت نظامی علیه ایران صورت بگیرد.
دویچه وله: دکتر باوند، فکر می‌کنید هدف آمریکا در نهایت تغییر رژیم سیاسی در ایران است، یا فشار بر جمهوری اسلامی برای اتخاذ سیاست‌های نرمخویانه‌تر و کنترل برنامه‌ی هسته‌ای ایران؟
داود هرمیداس باوند: یک هدف کوتاه مدت هست و هدف‌هایی بلندمدت. فعلا مسئله پیرامون تکنولوژی هسته‌ای‌ست و کوشش پیگیری هست که مسئله‌ی پروسه‌ی غنی‌سازی اورانیوم یا جدایی پلوتونیوم در ایران صورت نگیرد. در هرحال در این موضوع اینها جدی هستند. لااقل تا این لحظه. ولی مسایل دیگر مربوط به هدف‌های بلندمدت است. من فکر نمی‌کنم در این شرایطی که خود آمریکا دچار مشکلاتی هست دست به اقداماتی فراتر از تصمیم‌گیری در محدوده‌ی شورای امنیت بزند.
دویچه وله: در ارتباط با مسایلی که گفته شد، چین مجموعا تا امروز نوعی خویشتنداری را پیشه کرده و ملاحظه‌کاری را در ارتباط با ایران. فکر می‌کنید چین تا چه حدی و تا کجا به این ملاحظه‌کاری خودش در ارتباط با ایران ادامه خواهد داد؟
داود هرمیداس باوند: چین معتقد است که جریان دیپلماسی باید پیگیری بشود. خویشتنداری را براین اساس آورده و ارجاع مسئله به شورای امنیت را در شرایط موجود لازم نمی‌داند. ولی در صورتیکه در شرایطی قرار بگیرد که در مظان درخواست‌ها و فشارهای همه‌جانبه قرار بگیرد، تنها موضعی که چین اتخاذ خواهد کرد رای ممتنع خواهد بود.
دویچه وله: آیا کلا تفاوتی میان اهداف اروپا و آمریکا در ارتباط با پرونده‌ی اتمی ایران می‌بینید؟
داود هرمیداس باوند: اروپا که همیشه تاکید می‌کرده که از راه گفتمان سازنده و دیپلماسی بهتر می‌توان به مقصود رسید.
دویچه وله: منظورم در لحظه‌ی کنونی‌ست.
داود هرمیداس باوند: در حال حاضر موضع اروپا دقیقا نزدیک شده به موضع آمریکا، منتها با یک نکته. اروپایی‌ها بهرشکلی با اقدامات نظامی نظر موافق ندارند، ولی آمریکا این مسئله را برای خودش باز نگه داشته است.
داود هرمیداس باوند: ممکن است ابتدا ورود مسئولان ایرانی به خارج را محدود کنند 
