19 آبان: یك روز سیاه در تاریخ معاصر ایران
گاه مردان بزرگی در تاریخ برای دفاع از آزادی ملتشان پدیدار می شوند و خود را وقف و فدای مبارزه برای رهایی مردم از ستمگری، دیکتاتوری و فساد می كنند. آنان صدای وجدان جامعه هستند. دیکتاتورها آنان را زندانی می كنند یا نامردانه به قتل میرسانند، در این توهم كه می توانند بدین گونه وجدان جامعه را خاموش کنند، دیكتاتورها تصور می كنند با بستن دهان حق طلبان صدای حق خاموش می شود.
این مردان بزرگ كه شهیدان ملی ما بشمار می آیند ملت را بیدار و هشیار می كنند كه حق گرفتنی است و هرگز نباید در برابر ستمگران و غارتگران خاموش نشست تا احساس امنیت كنند. آنچه ما ملت ایران را هزاران سال پابرجا و سربلند و آزاده نگه داشته، شهیدان ملی ما هستند. از مرگ سیاوش که نخستین شهید ملی ما بود و بابك خرمدین و ابومسلم، تا فاطمی و فروهرها، همه برای استقلال کشور، آزادی مردم، و علیه ستم، خودکامگی و فساد مبارزه كرده اند تا من و شما امروز با سری افراشته از تاریخ و فرهنگ میهنمان یاد کنیم. شهیدان ملی ما بودند كه این ملت را زنده نگه داشتند و جاویدان کردند. ما هرگز آنان را فراموش نخواهیم کرد.
حسین فاطمی مردی بزرگ و سیاستمداری اندیشمند بود كه ملت ایران فرصت خوب شناختن او را نیافت. این مصدق بزرگ بود كه به نبوغ سیاسی فاطمی پی برد و به او دلبسته شد. به علت این نبوغ سیاسی همراه با شهامت در ابراز دیدگاه های خود، به علت قلم سحرآمیزش و محبوبیتش در میان مردم، و به علت اعتماد بی كران مصدق به وی، باران بدگویی ها، فحاشی ها، تهمت ها و شایعات زشت، کارشکنی ها و توطئه ها را بر سر او بارید، که بسیاری از آنها از سوی دوست نمایان بود.
ستاره درخشان وجود فاطمی فقط در حضور خورشید وجود مصدق توانست درخشش یابد، ولی ما عامیان جهان سیاست هنوز او را نشناخته ایم و همانند او را نیز هنوز نداشته ایم. بیگانگانی که موجباب مرگ او را فراهم کردند و قتل او را خواستار شدند، همکارانی در محفل دوستان داشتند. او از گونه شهیدانی است که راه تاریک ما كنشگران سیاسی را روشن نگه میدارند و به ما راستی و آزادگی می آموزند.
پدیده فاطمی بایستی بیشتر كندوكاو شود. باید بفهمیم چرا مصدق، كه خود مردی به عظمت تاریخ ایران بود، اینهمه به فاطمی جوان احترام می گذاشت، به او تکیه می کرد و به او اعتماد داشت؟ چطوربود که در میان اینهمه مردان فرهیخته و خوشنام و باتجربه، مصدق شایستگی گرا، جوانی سی وچهار ساله را به وزارت خارجه و معاونت پارلمانی و مشاور و سخنگوی دولت خود برگزید؟ چرا شاه و درباریان اینهمه از او می ترسیدند و با او دشمن بودند؟ چرا سفارتهای انگلستان و شوروی و امریکا، به شهادت اسناد فاش شده، جملگی او را مرکز ثقل جنبش ملی ایران و موتور پیشرانه نهضت ملی میدانستند، و چرا اینهمه در نهضت ملی ایران دشمن و بدخواه و حسود و هرزه گو داشت؟
چرا؟ چون فاطمی یک اندیشمند استثنایی، یک تاکتیسین تیزهوش و یک نابغه سیاسی بود. فاطمی نه تنها هوش فوق العاده ای داشت، و درمسایل سیاسی تیزبین و آینده نگری واقع بینانه بود، از شهامت بسیاری نیز برخوردار بود. او میدانست چه میخواهد وبه کجا می رود. او مصمم بود که توان وهوش و زندگی خود را وقف مبارزه علیه خیانت به میهن، دیکتاتوری و فساد کند، و آماده پرداختن هزینه آن نیز بود.
