اتمام حجت فیفا با ایران: یا زنان را به ورزشگاه راه دهید یا قید میزبانی را بزنید

پوریا ژافره
بی‌بی‌سی
اولین مسابقه مرحله حذفی جام جهانی فوتبال زنان در فرانسه را آلمان یکی از شانس های اصلی قهرمانی مقابل زنان نیجریه برگزار کرد. نیجریه کشوری است با بیش از ۹۰ میلیون نفر مسلمان که تیم ملی زنانش مثل مردان یکی از پاهای ثابت جام جهانی شده و هر از چند گاهی به مرحله حذفی می‌رسد.

در روزگاری که جهان ورزش می‌خواهد بیشتر از گذشته به ورزش زنان اهمیت بدهد دنیای فوتبال موفقیت نسبی زنان نیجریه یا هر کشور تازه وارد دیگری در این میدان را تحسین می کند. (نیجریه مسابقه را ۳-۰ به آلمان باخت).

در همین روزگار در ایران زنان هنوز اجازه حضور در استادیوم‌های فوتبال را ندارند. مسئله‌ای که فوتبال ایران را به لبه پرتگاه برده است. در فاصله ۳ ماه تا شروع مسابقه های انتخابی جام جهانی ۲۰۲۲ قطر جانی اینفانتینو، رئیس فدراسیون جهانی فوتبال اخطار نهایی را به صورت کتبی به ایرانی‌ها داد.

در این نامه رئیس سوئیسی فیفا که خود چهار دختر دارد، از فدراسیون فوتبال ایران خواسته تا زمانبندی تغییرات برای حضور زنان در ورزشگاه را اعلام کند، در غیر این صورت محرومیت در انتظار کل فوتبال ایران خواهد بود.

اگر این محرومیت با شروع بازیهای انتخابی جام جهانی اجرا شود در بهترین حالت کسر امتیاز از تیم ملی مردان ایران و در بدترین حالت حذف از جام جهانی ۲۰۲۲ را همراه خواهد داشت. چنین نتایجی هم باعث خوشحالی رقبای فوتبالی ایران در آسیا و هم رقبای سیاسی این کشور در منطقه خواهد شد؛ و چه کسی است که نداند این دو گروه از رقبا تا چه اندازه همپوشانی دارند.

ریشه مشکل
ریشه مشکل را اما فقط باید درون ایران جستجو کرد. کشوری که تقریبا ۱۳ سال قبل از تشکیل تیم ملی زنان آمریکا – قهرمان فعلی جهان و شانس اول قهرمانی در جام جهانی فرانسه – لیگ فوتبال زنان داشت. تیم هایی مثل تاج ، دیهیم ، پرسپولیس، افسر، تهرانجوان و انجمن بانوان در سال ۱۳۵۰ مشغول بازی در لیگ داخلی بودند.

با همت افرادی همچون سپهبد پرویز خسروانی و حسین فکری که به رغم اختلافات سیاسی (یکی متمایل به دربار و دیگری متمایل به حرکت‌های چپ) پیگیر فوتبال زنان بودند.

حالا بعد از نیم قرن نه تنها فاصله زیادی بین سطح فوتبال زنان ایران و بقیه کشورهای صاحب فوتبال ایجاد شده بلکه در ایران زنان علاقمند به فوتبال همچنان از یکی از اساسی‌ترین حقوق خود محروم هستند.

در واقع ایران تنها کشور جهان است که چنین وضعیتی در آن در جریان است. سختگیرترین کشورهای مسلمان مثل کویت ، برونئی و بحرین هم جلوی حضور زنان در ورزشگاه‌های فوتبال را نمی‌گیرند. حتی عربستان سعودی از بیشتر از یک سال پیش حضور زنان در استادیوم‌های فوتبال را آزاد کرد و به همین مناسبت تورنمنتی هم برگزار کرد.

جانی اینفانتینو، رئیس سوئیسی فیفا از فدراسیون فوتبال ایران خواسته تا زمانبندی تغییرات برای حضور زنان در ورزشگاه را اعلام کند
کمتر از ۳ سال پیش کشور مسلمان اردن میزبان جام جهانی زیر ۱۷ سال زنان بود. دختران اردن در آن مسابقه های در هر ۳ بازی مرحله گروهی شکست خوردند. ولی تلاش آنها بی نتیجه نبوده و امروز تیم ملی زنان اردن قوی‌ترین در غرب آسیا است.

از طرف دیگر در پرونده حضور زنان در استادیوم‌های ایران راه چاره متفاوتی برای فیفا نمانده است. در اساسنامه فیفا فدراسیون های عضو اکیدا از هر گونه تبعیض منع شده‌اند.

از نظر فیفا تبعیض قومیتی، مذهبی و جنسیتی نباید در فوتبال امروز جایی داشته باشند. فیفا به عنوان نهاد عالی فوتبال در دنیا موظف است تا ناظر اجرای دقیق بندهای اصلی اساسنامه خود باشد. خبرهای ناخوشایندی که از ایران بیرون آمدند به گوش رئیس رسیده و حالا جانی اینفانتینو مجبور است واکنش نشان دهد.

مدتی قبل برخورد خشن و شدید نیروهای انتظامی تهران با هواداران زن که می‌خواستند به تماشای بازی دوستانه ایران – سوریه در استادیوم آزادی بروند خبرساز شد.

با توجه به اینکه مسابقه‌های انتخابی جام جهانی ۲۰۲۲ به صورت مستقیم زیر نظر فیفا برگزار می‌شود اگر تلاشی برای برداشتن منع حضور زنان در استادیوم‌ها از طرف ایرانی‌ها صورت نگیرد تنبیهی جز محرومیت در کار نخواهد بود. اینفانتینو یک بار قبلا به دلیل حضور در داربی تهران و قرار گرفتن در میان ۱۰۰ هزار تماشاگر مرد شدید مورد انتقاد قرار گرفته بود.

فعالان حقوق زنان از فرصت‌های مختلف از جمله دیدار ایران با مراکش در جام جهانی روسیه استفاده می‌کنند تا به منع حضور زنان در ورزشگاه‌های ایران اعتراض کنند
او نمی‌خواهد بعد از مسابقه اول خانگی ایران در اکتبر ۲۰۱۹ مقاله‌های انتقادی مشابهی علیه خودش را در سایت‌ها و روزنامه‌ها بخواند.

اگر ایران در نهایت به این خواسته قانونی تمکین کند و زنان را به استادیوم ها راه دهد بازی‌های ملی آغاز راه خواهد بود. بعید نیست که کنفدراسیون فوتبال آسیا هم روی ایران فشار بگذارد تا مسابقه‌های باشگاهی بین‌المللی با حضور زنان برگزار شوند. بعد از گرفتن این دو “سنگر” برگزاری مسابقه‌های داخلی بدون تماشاگر زن توجیهی نخواهد داشت و سرانجام علاقمندان زن فوتبال در ایران و همین طور فعالین حقوق زنان به یکی از خواسته‌هایی که مدت زیادی است برایش تلاش می‌کنند، خواهند رسید.

تصمیمی که هیچ پایه قانونی برایش وجود ندارد. در هیچ کجای قانون ایران یا اساسنامه وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال هم آورده نشده است. هیچ گاه در مجلس شورای اسلامی به رای گذاشته نشده است و هیچ مقامی حاضر نیست مسئولیت رسمی آن را به عهده بگیرد. تصمیمی که اگر فورا تصحیح نشود ورزش اول ایران را تعلیق خواهد کرد.