بخش کوچکی از تاریخ درخشان نیروی دریایی ایران را در دوران نخست وزیری زنده یاد دکتر محمد مصدق برای یاد آوری تقدیم ملت شریف ایران می کنم.

هوشنگ آریان پور

گوشه ای از وقایع تاریخی کشور ایران در دوران نخست وزیری زنده یاد دکتر محمد مصدق

انگلستان به آبهای ایران ناو جنگی فرستاد

در سال 1330، چند روز پس از انجام خلع ید از دولت انگلیس در صنایع نفت ایران، دولت وقت انگلیس دستور انتقال اتباع و مهندسان خود را از آبادان به بصره صادر و ناوجنگی « موریشس » را روانه آبهای ایران كرد. این اقدام احساسات ملی ایرانیان را چنان برانگیخت كه گروهی از خلبانان نیروی هوائی داوطلب حمله انتحاری
( كامیكازی ) به این ناو شدند . به ناوهای نیروی دریایی فرمان آماده باش كامل داده شد ، چند آتشبار ساحلی به خوزستان منتقل و برای تقویت روحیه مردم ، واحدهای ارتش در تهران و شهرهای دیگر در خیابانها رژه رفتند و تجهیزات و آمادگی خود را نشان دادند و قرار شد كه اگر تهدید جدی شود ، ثبت نام از داوطلبان برای جنگ آغاز و سربازان احتیاط تا سه دوره به زیر پرچم احضار شوند . همین آمادگی سبب شد كه دولت وقت آمریكا به لندن اندرز دهد كه در شرایط موجود به مصلحت نیست برضد «ایران بپا خاسته » دست به اقدام نظامی بزند

وقایع مربوط به روز هفتم تیر1330

تاکید ترومن و نهرو در مورد ادامه فروش نفت ایران به مشتریان
وزیر امور خارجه وقت آمریكا اعلام كرده بود كه ترومن رئیس جمهوری این كشور پیام ارسالی دكتر مصدق را خوانده و آمریكا در مسئله نفت مداخله نخواهد كرد. تنها انتظار دارد به همان گونه كه دكتر مصدق نوشته است، ایران برسر قول خود كه فروش نفت به مشتریان ادامه خواهد یافت استوار باشد. پاندیت نهرو نخست وزیر هند هم در این روز به دكتر مصدق پیام فرستاد كه دولت هند تنها نگران وضعیت مصرف كنندگان جهانی نفت است.

نزدیک شدن ناو انگلیسی به آبادان
در همین روز در پی جا به جایی نیروهای انگلیسی در منطقه و نزدیك شدن یك ناو جنگی انگلیسی به آبادان، سرلشكر حسن ارفع و گروهی دیگر با دادن آگهی به روزنامه ها حمایت خود را از نخست وزیر و برنامه های او اعلام كرده بودند

شروع اداره امور نفت توسط مهندس بازرگان
مهندس بازرگان نیز در این روز در خوزستان بر صندلی « دریك » رئیس شركت نفت انگلستان كه از او خلع ید شده بود نشست و به اداره امور مربوط به نفت پرداخت.

حرکات نظامی انگلیس و شوروی در منطقه و اخطار دکتر مصدق به اعضای سازمان ملل.
در همین شب گزارش رسید كه دولت شوروی با توجه به استقرار نیروهای انگلیسی در عراق در نزدیكی مرز ایران و ورود یك ناو انگلیسی به شط العرب به چند واحد هوایی خود دستور جا به جایی داده است. این گزارش دولت آمریكا را نگران ساخت و همین نگرانی باعث شد كه بعداً از انگلستان بخواهد كه از فكر تعرض نظامی به ایران منصرف شود و كاری نكند كه دولت مسكو بهانه برای مداخله در خاور میانه به دست آورد. در آن زمان آمریكا درگیر جنگ كره بود. دكتر مصدق در پیامی به سازمان ملل و اعضای آن اخطار كرد كه فراموش نكنند ضعف جامعه ملل باعث جنگ جهانی دوم شد و این درسی است كه باید نگذارند حقوق ملی كشور ها نقض شود.

اطلاعیه ستاد ارتش در مورد ناامن کرد مناطق نفت خیز
ستاد ارتش طی اطلاعیه ای درباره نحوه تسلیم ابوالقاسم بختیار، عقیم ماندن کوشش عوامل انگلیس جهت ناامن کردن مناطق نفت خیز منتشر کرد.

مصاحبه با خبرگزاری اینترنشنال نیوز سرویس
دکتر مصدق در مصاحبه با بخش اروپایی این خبرگزاری هدف ملی کردن را جلوگیری از دخالت دیگران در امور داخلی ایران اعلام کرد .

وقایع مربوط به روز دوازدهم تیر1330

اوج شور دفاع نظامی ایرانیان از میهن. نیروی دریایی ایران مردانه در برابر دشمن قد علم کرده و پیروز می شود
در پی تمركز نیروهای انگلستان در بصره، سلیمانیه، كركوك و اربیل برای حمله به ایران كه نفت خود را ملی كرده بود و ورود ناو انگلیسی موریشس با قدرت آتش زیاد به شط العرب در 12 و 13 تیرماه 1330 یكانهای ارتش ایران در خیابانهای شهرهای مختلف به منظور تقویت روحیه هموطنان رژه رفتند و مردم را به تماشای مانورهای نظامی خود دعوت كردند. همزمان چند واحد توپخانه به آبادان منتقل و مستقر شدند. مردم كه به هیجان آمده بودند داوطلبانه به كمك سربازان شتافتند و به حفر سنگر توپ پرداختند. فرماندهی دفاع از آبادان به ژنرال كمال سپرده شد و نیروی كمكی از شیراز و قزوین و كرمان اعزام شد. چند خلبان نیروی هوایی داوطلب عملیات كامیكازی و كوبیدن هواپیماهای پر از مواد منفجره به كشتی انگلیسی شدند.
نیروی دریایی باوجود ضعف و نداشتن ناو سنگین به حالت آماده باش درآمد. به ناو پلنگ که چند سال پیش از انگستان دریافت شده بود، به فرماندهی ناخدا یکم دبیر علائی، ، ماموریت داده شد که جهت حفاظت از آبادان و مقابله با رزم ناو موریشس که در شط العرب در جلوی پالایشگاه نفت آبادان لنگر انداخته بود در همان اسکله ای که در سوم شهریور 1320 ناو پلنگ به فرماندهی ناخدا میلانیان توسط ناو انگلیسی «شورهام» غرق گردیده بود، پهلو گرفته و خود را آماده مصاف با رزم ناو موریشس کند. و این رو دررویی در حالی بود که توپهای ناو پلنگ با کالیبر 4 اینچ وتوپهای رزم ناو موریشس با کالیبر 11 اینچ بود. فقط برخوردیک گلوله 11 اینچی کافی بود که ناو پلنگ را بزیر آب برد. با وجود این نابرابری بیش از اندازه ناخدا دبیر علائی دستور داد که در سرتاسر عرشه ناو را با کیسه های شنی پوشانده وافراد تفنگدار دریایی در پشت این کیسه ها با مسلسلهای خود آماده تیر اندازی بسوی ملوانان انگلیسی که در روی عرشه ناو دیده می شدند باشند. ضمناً در ساحل شط العرب چند قبضه توپ نیز مستقر گردیدند، تا در صورت نیاز برای غرق ناو انگلیسی از آن توپها استفاده شود.

در اینجا بود كه ملت متوجه شد باید نیروی دریایی اش را تقویت كند و تقویت آن را در اولویت قرار دهد. به دو كشتی لاروب که مشغول لاروبی کف رودخانه بود دستور داده شد که به گونه ای در وسط شطالعرب لنگر اندازند که راه ورود و خروج کشتیها را مسدود کنند تا ناو موریشس نتواند بطرف دریا روانه گردد.ضمناً به ناو موریشس اعلام گردید که باید از شط العرب خارج و یا در جایی كه هست به گل خواهد نشست.
بدون این كه سربازان منقضی خدمت دوره های قبل احضار شده باشند، دهها هزار تن از آنان به پادگانهای مربوط مراجعه و خود را معرفی كردند. با این آمادگی ملی برای دفاع، كشور یكپارچه شور و هیجان شده بود و رادیو تهران پی در پی گزارشهای مربوط را پخش می كرد و اصحاب نظر با مصاحبه و تفسیر به مردم ثابت می كردند كه اشغال نظامی ایران در شهریور 1320 نتیجه خیانت چند مقام بود نه ضعف ارتش و وطندوستی مردم.
در نتیجه آماده باش ارتش و نیروی دریایی در آبادان و پشتیبانی اکثریت ملت ایران از تصمیم دکتر محمد مصدق به ملی کردن صنایع نفت ایران و قطع رابطه با کشور انگلستان که بالغ بر یکصد و پنجاه سال در ایران یکه تازی کرده و در کلیه امور کشوری و لشگری در حد یک کشور مستعمره رفتار کرده بود؛ مقامات انگلیسی پی بردند که این مرتبه چون سوم شهریور 1320 نمی توانند با حیثیت و آبروی ملت بیدار و برپا خاسته ایران که حاضر به ایثار جان و مال خود در راه سربلندی کشورش است بازی کنند. لذا دولت انگلیس با سر افکندگی به کلیه کارکنان انگلیسی شرکت نفت دستور داد ایران را ترک کرده و رزم ناو موریشس نیز از شط العرب و خلیج فارس خارج گردید.
لازم به ذکر است که ملی کردن صنایع نفت ایران و بیرون راندن انگلیسیها از ایران شروع شکست امپراتوری انگلیس در جهان بود و نور امیدی بود برای کشورهایی که در دام استعماری کشورهای اروپایی گرفتار شده بودند.

پیام دکتر مصدق به مردم در باره کمک مالی آنها به دولت
در پی خبر احتمال حمله ناو انگلیسی موریسش به ایران و حمایت مردم از ارتش ایران، مردم دسته دسته آمادگی خود را برای دادن كمك مالی به دولت اعلام كردند. آخر وقت روز 13 تیرماه دكتر مصدق نخست وزیر در پیام رادیویی به مردم اطمینان داد كه خزانه دولت خالی نیست و توصیه كرد كه مردم ضمن تحكیم وحدت ملی و همبستگی بكوشند نیاز خود را از محصولات و تولیدات وطن رفع كنند تا دولت مجبور به واردات نشود و ضعف نشان ندهد. وی گفت كه تا یك كشور خودكفا نشود نخواهد توانست در برابر زور ایستادگی كند.