کنفرانس حقوق بین الملل تهران در ساعت 17، روز سوم تیرماه 1386، به ابتکار کانون اندیشه و سخن، با حضور شماری ازحقوقدانان برجسته کشور ودانشجویان حقوق و علوم سیاسی و صاحبنظران به منظور بررسی پیشنهادهای کورش زعیم برای اصلاحات در منشور سازمان ملل، شرایط عضویت شورای حقوق بشر واساسنامه دیوان کیفری بین المللی تشکیل شد. پیشنهادهای مذکور که در تاریخهای مذکور در ذیل برای دبیرکل سازمان ملل و رییس دیوان کیفری بین المللی فرستاده شده بوده است، عبارتند از:
1- پیشنهاد اصلاح شرایط عضویت و حق رای در شورای امنیت (آبان 84)
2- پیشنهاد اصلاح شرایط عضویت و رای در شورای حقوق بشر (دی 85)
3- پیشنهادد متمم در قانون جنایات علیه بشریت دیوان کیفری بین المللی (خرداد 86)
نخست، پیشنهاد اصلاح شرایط نمایندگی کشورها مطرح شد و پس از بحث و تبادل نظر روی متن پیشنهاد اصلی کورش زعیم، در بند 3 پیشنهادی، "نمایندگی کشورها" با پیشنهاد دکتر محمد شریف به "هیئت نمایندگی دائمی کشورها" در سازمان ملل تغییر یافت. با پیشنهاد دکتر شهرام زرنشان، یادداشت ذیل پیشنهاد مبنی بر ضرورت اصلاح بندهای ماده 2 منشور برای هماهنگی با پیشنهاد تغییر ساختار افزوده شد. متن نهایی پیشنهاد به شکل زیر تصویب شد:
پيشنهاد مي كنیم كه مقررات مربوط به شرايط نمايندگي دائمی كشورها در سازمان ملل اينگونه اصلاح شود كه كشورها موظف باشند هیئت نمايندگی خود در سازمان ملل متحد را با راي همگانی شهروندان در يك انتخابات آزاد و سراسري برگزينند. نمايندگي يك ملت در سازمان ملل متحد بايستي يك مسئوليت بسيار مهم انگاشته شود. ازديدگاه ما، اين نمايندگي در آینده "مهمترين مسئوليت" در هركشور تلقي خواهد شد.
بنابراين، پيشنهاد مي كنیم كه ماده 9 از فصل چهار منشور سازمان ملل متحد با افزودن بندهاي 3 و 4 ، به شرح زير اصلاح شود:
بند 1. (بند موجود)مجمع عمومي شامل همه اعضاي سازمان ملل متحد است.
بند 2. (بند موجود) هر عضو مي تواند تا حداكثر پنج نماينده در مجمع عمومي داشته باشد.
بند 3. ] پيشنهادي[ هیئت نمايندگان دائمی هرعضو در مجمع عمومي بايستي بوسيله راي همگانی در كشور عضو به اين سمت برگزیده شده باشند. هر كشورعضو داراي تنها يك راي خواهد بود.
بند 4. ] پيشنهادي[ انتخاب نمايندگان كشورها در سازمان ملل بايستي منطبق با مقررات و در چارچوپ تعيين شده توسط سازمان ملل انجام شود. حق نظارت يا سرپرستي انتخاب نمايندگان براي سازمان ملل محفوظ است.
در بخش دوم کنفرانس، پیشنهاد اصلاحات در شرایط عضویت شورای حقوق بشر مطرح و مور تبادل نظر قرار گرفت. دیدگاه کلی حقوقدانان در مورد شورای حقوق بشر این بود که ترکیب کنونی شورا به هیچوجه کارآیی ندارد و با روند جهانی شدن و نزدیک شدن ملت ها بهم همساز نیست. بنابراین، پیشنهاد کورش زعیم به سازمان ملل امری ضروری بوده است. پیشنهادهایی برای تکمیل و اصلاح متن اصلی پیشنهاد شد که به تصویب همگان رسید. دکتر شهرام زرنشان با تایید دکتر داود هرمیداس باوند پیشنهاد کردند که بجای "امضای" اعلامیه حقوق بشر بگوییم "پذیرش اعلامیه ها و میثاق های چهارگانه". دکتر باوند تذکر دادند که بند سه پیشنهاد در مورد حق عضویت در شورای امنیت بهتر است حذف شود. دکتر محمد علی دادخواه پیشنهاد کردند که شورای حقوق بشر مسئولیتی بسیار مهم دارد و اینجاست که نمایندگان کشورها در آن باید با رای آزادی مردم انتخاب شوند. دکتر ناظری پیشنهاد کردند که این پیشنهاد در متن اصلی گنجانده شود. پیشنهاد ایشان مورد تایید همه حاظران قرار گرفت و مقرر شد، این مورد به متن اصلی افزوده شود. بنابراین، متن اصلی پیشنهاد کورش زعیم درباره اصلاح شرایط عضویت شورای حقوق بشر بشرح زیر نهایی شد:
متن نهایی پیشنهاد 2: اصلاح در شرایط عضویت شورای حقوق بشر
در حاليكه همه توافق داريم كه شوراي حقوق بشر كنوني با شرايطي كه براي عضويت وضع كرده، تفاوت چنداني با كميسيون حقوق بشر سابق ندارد، اصلاحاتي در راستاي تعريف وظيفه ها و مسئوليت هاي شوراي حقوق بشر ضروري است. ما اصلاحات زير را براي انجام تغييرات اساسي در شرايط عضويت اين شورا پيشنهاد مي كنیم كه اميدوارم مورد بررسي قرار بگيرد.
يك: در حاليكه سيستم موجود سهميه بندي جغرافيايي مي تواند باقي بماند، هيج كشوري نبايد اجازه عضويت در شوراي حقوق بشر را داشته باشد، مگر اينكه:
1- کلیه اعلامیه ها، کنوانسیون ها و میثاق های حقوق بشر سازمان ملل را پذیرفته باشد.
2- مفاد اعلاميه ها و میثاق ها و کنوانسیون های جهاني حقوق بشر را در قانون اساسي خود گنجانده باشد.
3- پيشرفت قابل توجه در اجراي مواد اعلاميه جهاني حقوق بشر توسط سيستم هاي نظارتي سازمان ملل گزارش شده باشد.
دو: حق راي در مجمع عمومي هر كشورعضو سازمان ملل كه مرتكب نقض فاحش حقوق بشر شده باشد، تا زماني كه پيشرفت قابل ملاحظه اي در اين زمينه نكرده باشد، بصورت تعليق درآيد.
سه: نمایندگان کشورها در شورای حقوق بشر بایستی در کشور خود در یک انتخابات آزاد و با رای همگان برگزیده شده باشند. سازمان حق نظارت یا سرپرستی انتخابات را برای خود محفوظ می دارد.
در بخش سوم کنفرانس، پیشنهاد کورش زعیم برای افزودن یک متمم به اساسنامه دیوان کیفری بین المللی برای شناختن عمل نابودسازی عمدی میراث های تاریخی و فرهنگی به عنوان جنایت علیه بشریت، مطرح شد. این پیشنهاد بیش از همه مورد تایید و حمایت همه حقوقدانان قرار گرفت. دکتر باوند آن را یک ابتکار بی نظیر اعلام کرد. دکتر شریف با توجه دادن به کنوانسیون های 1949 و 1977 ژنو، اظهار کردند که مفاد آن کنوانسیون ها با وجود اینکه به ضرورت حفظ میراث فرهنگی اشاره می کنند، ولی چارچوب و ضمانت اجرایی برای آنها تعیین نمی شود. آقای پیمان عارف یادآوری کردند که این کنوانسیون ها کوشش برای حفظ میراث فرهنگی در زمان جنگ را مطرح می کند، و مربوط به زمان صلح نمی شود. دکتر باوند ضرورت درگیر کردن یونسکو را خاطرنشان کردند. بنابراین، پیشنهاد کورش زعیم بدون هیچ تغییری به شکل زیر تصویب شد.
پیشنهاد 3: افزایش متمم به اساسنامه رم دیوان کیفری بین المللی
فصل 5. جنایات در صلاحیت دادگاه
افزوده شود: (e) نابود سازی میراث فرهنگی
فصل 7. جنایات علیه بشریت
افزوده شود: (l) نابودسازی عمدی میراث فرهنگی جهانی
افزوده شود: (j) هدف پاراگراف l : "نابودسازی عمدی میراث فرهنگی جهانی" یعنی نابودسازی برنامه ریخته شده و عمدی سازه ها، ابزار، جایگاه ها، و آثار هنری تاریخی که میراث فرهنگی به شمار می آیند و در سازمان یونسکو ثبت شده اند، و/یا روندی از رفتار که شامل دستورهای متعدد یا سیستماتیک برای نابودسازی آثار تاریخی و میراث فرهنگی ملی باشد.
در این زمان، نامه بانو شکوه میرزادگی به نمایندگی از سوی کمیته نجات پاسارگاد خوانده شد و مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت. پیشنهاد کمیته نجات افزودن پاراگراف زیر به اساسنامه سازمان جهانی یونسکو افزوده شود:
«ضروری است که قبل از توجه و تصميم گيری در مورد گزارش دولت ها در مورد ميراث های فرهنگی کشورهاشان، نظر کارشناسان و نمايندگان فرهنگی مردم اين کشورها، پيرامون به خطر افتادن ميراث های فرهنگی و آثار باستانی، مورد توجه دقيق قرار گرفته و در تصميم گيری ها جانب خواست و اراده ی ملت ها نيز گرفته شود».
دکتر باوند یادآوری کردند در حالی که انجام گرفتن پیشنهاد اصلاحی به دیوان کیفری بین المللی ممکن است فرایندی بسیار طولانی داشته باشد، تدوین یک پیشنهاد بر پایه پیشنهاد خانم میرزادگی عملی تر است و ممکن است زودتر به نتیجه برسد. دکتر دادخواه اشاره کردند که نمایندگان کشورها در یونسکو گماشتگان دولتها هستند، آنها هم باید توسط مردم برگزیده شوند. دکترشریف، دکتر زرنشان و دکتر ناظری هم ضرورت تدوین پیشنهادی برای بیشتر پاسخگوکردن بیشتر یونسکو را تاکید کردند. پیشنهاد کمیته نجات پاسارگاد بطور کل تایید ومقرر شد که متن پیشنهاد اصلاحی به یونسکو، با رعایت رهنمودهای کنفرانس، توسط کورش زعیم تدوین و پس از تایید بانو میرزادگی برای یونسکو فرستاده شود.
کنفرانس در ساعت هشت و نیم بعد از ظهر پایان یافت.
كانون انديشه و سخن (بنياد 1358) Center for Thought and Speech
پژوهش براي شكل دادن به ايران آينده Research for Shaping the Future Iran
صندوق پستي 1149-15815، تهران P. O. Box 15815-1149, Tehran, Iran
