كورش، در كتيبه پاسارگاد، : هر آن كه ميراث من و آثار سرزمينم را نابود كند، اهورا مزدا، او را نابود كند، ايدون/سد سيوند تاريخ دوهزار ساله ايران را زير آب مي برد
30 دی 1385
سد سيوند تاريخ دوهزار ساله ايران را زير آب مي برد/سدسيوند براساس نظر باستانشناسان مستقل آبگيري شود/آبگيري سد سيوند به رقابت سياسي تبديل شده است
آبگيري سيوند 5 سال به تعويق بيافتد/
تهران- خبرگزاري كار ايران
"كميل روحاني"
بهمن ماه امسال، عمليات آبگيري سد سيوند آغاز ميشود و اين نظريه به واقعيت نزديك ميشود كه نسخه آب گيري اين سد، حتي پيش از سپردن نظر نهايي به كارشناسان و آغاز عمليات نجات بخشي، پيچيده شده بود.
به گزارش خبرنگار ايلنا، بهمن ماه 85 برگ سياهي از دفتر پر برگ تاريخ ايران ويج نوشته خواهد شد. عجيب است، اين روزها ما كه نام خود را ايراني نهادهايم، چه عزم، عجله و اشتياقي در نابودي تاريخ و تمدن كهن ايران داريم. با چنين ارادهاي، عجيب نيست كه ديگران به خود اجازه ميدهند، هر آنچه كه ميخواهند با تاريخ، فرهنگ و ميراث گذشتگان ايران انجام دهند و هرآنچه را كه از ما نيك مي پندارند، تصاحب كنند.
از همان روزهاي اول مطرح شدن اين جريان به خوبي روشن بود كه سد سيوند آبگيري ميشود.
باستان شناسان خبره نيز از همان ابتدا همواره تاكيد كردند كه نجات بخشي آثار تنگ بلاغي در مدتي چنين كوتاه، امكانپذير نيست و مدتها زمان نياز است تا ارزش واقعي نهفته در اين محوطه باستاني، تخمين زده شود.
نماينده زرتشيان در مجلس، گفت: مخالف آبگيري سد در اين روره زماني هستيم
كوروش نيكنام، عضو كميسيون اصل نود مجلس شوراي اسلامي، در گفتوگو با خبرنگار ايلنا، در خصوص سد سيوند كه در بهمنماه سال جاري آبگيري خواهد شد و به دنبال آن تنگبلاغي، گذرگاه شاهي هخامنش، زير آب خواهد رفت، گفت: به هيچ قيمتي نبايد آثار فرهنگي و تاريخي كشور را كه با تلاش و پشتكار نياكانمان فراهم شده، تخريب كنيم.
نماينده زرتشيان در مجلس، ادامهداد: ساختن سد با شعار پيشرفت جامعه نيز بهانه توجيهپذيري براي انجام اين كار نيست. ما كاملا با آب گيري اين سد در اين دوره زماني مخالفيم. هر اقدامي در اين راستا بايد با نظر جمعي همه كارشناسان باستانشناسي كشور انجام شود.
وي، با بيان اين كه بناي سد سيوند از ابتدا اشتباه و غير كارشناسي بوده، اظهارداشت: انتظار اين است كه سازمان ميراث فرهنگي در اين برهه زماني كه كار انجام شده، به وظيفه تاريخي خود به خوبي عمل كند. پيشنهاد من با توجه به اظهار نظرهاي كارشناسان امر، به سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و وزارت نيرو اين است كه تا زماني پژوهشها و كاووشها در محوطه باستاني تنگه بلاغي به صورت واقعي و نه فشرده به حداقل ميزان خود نرسيده، آبگيري سد سيوند را حداقل براي مدت 5 سال به تعويق بياندازند تا آثار ارزشمند آن از دل خاك بيرون آورده شود.
نماينده زرتشيان در مجلس، گفت: مبادا با سهل انگاري حتي قسمتي از تاريخ خود را محو كنيم. با اين بهانه كه در برههاي از زمان ميخواهيم آبي را براي كشاورزي جمع كنيم، حذف و نابودي حتي قسمتي از تاريخ سرزمين ايران جنايتي است تاريخي در قبال گذشتگان و آيندگان. بايد حداقل 5 سال در آبگيري اين سد تاخير ايجاد شود.
نيكنام، خاطرنشانكرد: ميراث فرهنگي ما هويت و شناسنامه ما است و نبايد با دستان خود، كمر به نابودي آن ببنديم.
در خصوص آبگيري سد سيوند، تنها باستانشناسان و كارشناساني كه تحت حاكميت سازمان ميراث فرهنگي نبوده، بايد تصميمگيري كنند و مديران بياطلاع از اين موضوع حق اظهارنظر ندارند.
دكتر پرويز ورجاوند، باستانشناس و پژوهشگر تاريخ و تمدن، در گفتوگو با خبرنگار ايلنا، در خصوص آبگيري سد سيوند كه منطقه تنگ بلاغي، گذرگاه شاهي هخامنش را زير آب خواهد برد، گفت: اكثريت غريب به اتفاق سدهايي كه در طول دوران جنگ و به ويژه پس از انقلاب در كشور احداث شده، تنها از نظر توپوگرافي زميني و مباحث تخصصي سدسازي مورد مطالعه قرار گرفته است و از نظر باستانشناسي و ميزان تخريب آثار باستاني حاشيه آن مورد مطالعه و تحقيق قرار نگرفته است.
وي، افزود: اين سدها يا به شدت ميراث فرهنگي را مورد آسيب قرار دادهاند و يا در بسياري موارد به مسايل زيستمحيطي لطمه زده و 450 هزار متر از جنگلهاي كشور را به زير آب فرو بردهاند.
وي، با بيان اين كه هيچكس مخالف توسعه كشور نيست؛ ولي نبايد مساله حفظ ميراث فرهنگي و محيط زيست به كلي ناديده گرفته شود، اظهارداشت: به نظر ميرسد هر از گاهي در اين سرزمين فردي تيشه برداشته و به ريشه ميراث فرهنگي اين سرزمين ميكوبد. سد سيوند، نمونه بارزي از اين جريان است. در طول حدود چهار سالي كه از اين ماجرا ميگذرد همواره بر اهميت و ويژگيهاي خاص آن تاكيد كردهايم.
وي، با اشاره به كشفيات حاصل از تحقيقات باستانشناسان در تنگ بلاغي، گفت: به شهادت آثاري كه از تنگه بلاغي به دست آمده، از پنج هزار سال پيش از ميلاد مسيح تا به امروز يك مسير عمده ارتباطي بين بخش پايين دست و بالا دست منطقه بوده و ضمن وجود راه شاهي در آن، گذر ايلاتي بوده كه تا به امروز نيز جهت كوچ به مناطق قشلاقي و ييلاقي از آن عبور كرده و ميكنند؛ بنابراين اين مسير هويتي را در اختيار ما قرار ميدهد كه روشنگر عبور و حضور جريانهاي وابسته به پيش از تاريخ، دوران تاريخي و امروز سرزمين ايران است.
وزير فرهنگ دولت موقت، در ادامه گفت: حتي بر فرض محال اگر سازمان ميراث فرهنگي بتواند آثار اين منطقه را جمع آوري و مستندسازي كنند، باز هم منطقه بينظيري را با حدود 14 كيلومتر وسعت و پيشينه تاريخي درخشان كه جاي پاي دورانهاي مختلف تمدني را در خود حك كرده، از بين ميبرند؛ ضمن اين كه با آبگيري سد سيوند بسياري از جاذبههاي اكوتوريسمي و گردشگري عشايري منطقه نيز از بين ميرود.
ورجاوند، با بيان اين كه اين مسايل از جمله دلايل مخالفت با آبگيري سد سيوند بود، اظهارداشت: باستانشناسان پژوهشكده باستان شناسي همكاري خوبي با گروههاي مشترك ژاپني، آمريكايي، لهستاني، فرانسوي و ايتاليايي داشته و موفق به كشف آثاري نيز شدند؛ اما در بسياري از موارد ناگزير شدند گمانههاي خود را محدود كنند. در حالي كه لازم بود اين گمانهها به صورت وسيعي انجام شود تا منطقه از هر جهت مورد بررسي و گمانه زنيهاي گستردهتري قرار گيرد.
وي، با اشاره به كنفرانس دانشگاه تهران در خصوص وضعيت سد سيوند، گفت: در اين كنفرانس معاون سازمان ميراث فرهنگي، معاون وزارت نيرو و مديرعامل سازمان آب و فاضلاب فارس قانع شدند و تاكيد كردند تا زماني كه صاحبنظران اجازه ندهند، عمليات آبگيري را انجام ندهند.
وي، با بيان اين كه هنوز زمان زيادي از قولهايي كه در آن كنفرانس داده شد، نميگذرد كه خبر آبگيري اين سد منتشر شده، اظهارداشت: رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري اعلام كرده كه ادامه كاووشها پس از فرستادن اين منطقه تاريخي به زير آب، محقق خواهد شد؛ البته انتظار زيادي از وي وجود ندارد و با توجه به عدم تخصص و اشرافش به مساله، چنين اظهار نظرهايي عجيب به نظر نميرسد.
وي، افزود: از زمان روي كار آمدن مشايي تمام باستانشناسان با تجربه و كاردان، كنار گذاشته شدند و تيمي كه دولت در تمام دستگاهها همراه خود آورده، به جاي اين افراد متخصص مشغول به كار شدند. با توجه به تخصصي بودن كار، مديران نبايد تنها با داشتن حداقل مدرك كارشناسي باستان شناسي مجاز به كار در سازمان ميراث فرهنگي هستند و يا بايد دوره تخصصي مرمت جايگاهها، بافتها و بناهاي تاريخي را گذرانده باشد؛ ولي اين شرايط در خصوص مديران و كارشناسان فعلي سازمان ميراث فرهنگي صدق نميكند.
اين باستان شناس، افزود: مساله تنگ بلاغي، جرياني نيست كه آقاياني كه تكيه بر صندليهاي مختلف ميزنند، حق تصميمگيري در مورد آبگيري آن را داشته باشند. اين حق كارشناسان عالي رتبه است كه در شورايي مشترك، تصميم نهايي را در اين خصوص اتخاذ كنند. شورا بايد موضوع را طي كنفرانسي چهار روزه از طريق هياتها بر مبناي گزارشها، تصويرها و مستند نگاريهاي صاحبنظران متخصصي كه زير بار حاكميت سازمان نميروند، در اين خصوص نظر نهايي را اعلام كنند.
وي، تصريحكرد: اين موضوع بايد در غالب يك سمينار چند روزه و توسط كارشناسان رده بالا كه امروز به هيچ وجه در سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري وجود ندارند و به گونه اجباري بازنشست شدهاند، بررسي شود.
وي، ادامه داد: اين كارشناسان رده بالا بايد تعيين كنند كه آبگيري طي سالهاي آينده بايد در چه سطح كمي باشد و با استقرار ايستگاههاي رطوبت سنجي مشخص شود، نشت آب، بالا آمدن سطح سفره آب، ميزان رطوبت و بخار آب منتشر شده از آن چقدر است و اين رطوبت چه ميزان آثار منفي را بر روي سنگهاي آهكي آرامگاه كورش و قصرهاي پاسارگاد، ايجاد ميكند.
اين پژوهشگر تاريخ و تمدن، افزود: بايد با تهيه نقشه هوايي از منطقه مشخص شود كه آيا جايگاههاي ديگري نيز وجود دارد كه مورد بررسي قرار نگرفته و آيا جايگاههاي مورد بررسي قرار گرفته بايد گسترش پيدا كند، يا نه. اين گونه است كه ميتوان كليه جايگاههاي دورههاي مختلف تاريخي و پيش از تاريخ را بازشناسي كرد.
وي، خاطرنشانكرد: به دليل اين كه مجموعه مديريتي كه باستان شناسان سازمان ميراث فرهنگي زير نظر آن كار ميكنند، شناخت علمي لازم را ندارد، ايجاد ارتباط بين گروه كارشناسان و گروه مديران بيبهره از دانش كافي، كار بسيار مشكلي است و قضاوت در اين مورد را بايد بر عهده كساني گذاشت كه به صورتهاي مختلف به عنوان اساتيد اين رشته طي ساليان دراز آثارشان براي جامعه شناخته شده است.
در اين خصوص، سازمانهاي غير دولتي مردم نهاد مستقل نيز همواره مخالفت شديد خود را با آب گيري اين سد، اعلام كردهاند و حتي NGOهاي وابسته به سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري (كه تعداد آنها اخيرا زياد شده) نيز به صورت غير علني، نارضايتي خود را از اين اقدام عجولانه بيان مي كنند.
آبگيري سد سيوند بيش از اين كه يك طرح عمراني باشد، تبديل به رقابتي سياسي دو سازمان زير نظر نهاد رياست جمهوري شده است.
امين طباطبايي، مديرعامل خانه فرهنگ جاودان استان فارس، در گفتوگو با خبرنگار ايلنا، با بيان اين مطلب، در خصوص آبگيري سد سيوند، گفت: سال گذشته كه خبر آبگيري سد سيوند مانند شرايط كنوني داغ بود، سميناري در شيراز در رابطه با اين موضوع برگزار شد و اعضاي هيات علمي شركتكننده براي بازديد از سد سيوند به اين منطقه بردند. در آن زمان اعلام شده بود كه سد اسفندماه 84 آبگيري ميشود، سد سيوند پيشرفت اجرايي چنداني نداشت و تپهاي از خاك را به عنوان سد سيوند به شركتكنندگان در اين كنفرانس نشان دادند.
وي، با بيان اين كه تاخير در آبگيري سد سيوند با هدف كمرنگ شدن حساسيتها انجام ميشود، افزود: علاوه بر عزم وزارت نيرو براي آب گيري اين سد، يك نوع خبررساني تبليغاتي نيز در جريان است. زمان بهرهبرداري از سد در آغاز سال ابتداي سال 84 اعلام شد كه پس از مخالفتهاي فراوان، تاريخ اين افتتاح به مهر، دهه فجر و سپس اسفند سال 84 موكول شد.
مديرعامل خانه فرهنگ جاودان استان فارس، گفت: برنامهريزي شده آنقدر خبر آبگيري سد سيوند تكرار و تكذيب شود كه پيگيري و اهميت آن براي مردم كمتر شود تا هنگام آبگيري واكنش خاصي در مورد آن صورت نگيرد.
وي، در مورد آخرين وضعيت سد، اظهارداشت: در آخرين بازديد از سد، خاكريزي سد كم و بيش به پايان رسيده؛ ولي مقداري از كار تاسيساتي آن باقي مانده است. بنا به گفته كارشناسان سدسازي، بهترين زمان آب گيري سد، آغاز فصل بارندگي است و نه آخرين روزهاي سال.
طباطبايي، افزود: متاسفانه بر خلاف بسياري از كشورها كه علاوه بر نظر كارشناسي، خواست عموم مردم هم در تصميمگيريها موثر است، متاسفانه باوجود اعتراضات گستردهاي كه در مورد آبگيري سد سيوند به سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و وزارت نيرو شد، هيچ اهميتي به اين خواست عمومي، باستانشناسان و تاريخپژوهان داده نميشود و اين ميراث با اهميت فرهنگي كشور، به زير آب فرو ميرود.
وي، ادامهداد: كارشناسان داخلي و خارجي معتقدند با توجه به هزينههايي كه در مورد كاووش در اين منطقه به عمل آمده، بايد اين كاووشها تا سالهاي آينده ادامه يابد و آبگيري سد سيوند حداقل ظرف 5 سال آينده متوقف بماند.
مديرعامل خانه فرهنگ جاودان استان فارس، گفت: به نظر ميرسد در سطح دولت، تفاهمنامهاي غيررسمي در اين خصوص ميان سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و وزارت نيرو انجام شده است.
طباطبايي، با بيان اين كه پشت پرده بدنه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و وزارت نيرو از ابتدا با هم به توافق رسيدهاند كه سد آبگيري شود، اظهارداشت: اين توافق برخلاف منافع ملي و بر سر ميراث كهن يك سرزمين است.
وي، از ديگر تبعات آبگيري سد سيوند را علاوه بر زير آب رفتن تنگه بلاغي به زير آب رفتن مزارع و مراتع اطراف سد سيوند، بيان كرد و گفت: حدود هشت هزار قطعه درخت با عمر بالا در اين منطقه به صورت جنگلي تنك وجود دارد كه به صورت كامل زير آب خواهد رفت. همچنين، مزارع بسيار حاصلخيزي در اين منطقه وجود دارد كه در آنها گندم و ذرت كاشته ميشود.
طباطبايي، اظهارداشت: شهرستان ارسنجان هم مرز با شهرستان نيريز است و درياچه بختگان و درياچه تشت نيز با آبراههاي به هم وصل هستند، متاسفانه سطح آبهاي زيرزميني استان فارس نسبت به سال گذشته پايينتر رفته و ارسنجان نيز از اين جريان مستثني نيست، بنابرگفته كشاورزان ارسنجاني، 20 سال پيش با حفر چاههاي 30 متري امكان دستيابي به آب بود؛ ولي در حال حاضر در برخي مناطق بايد 200 تا 250 متر چاه حفر شود تا بتوان به آب رسيد.
مديرعامل خانه فرهنگ جاودان استان فارس، در ادامه گفت: طبق گفته احداثكنندگان سد، اين كار باعث تقويت آبهاي زيرزميني ميشود؛ ولي بنا به گفته كشاورزان و كارشناسان سدسازي، سد سيوند تنها ميتواند به عنوان كانال آبرساني عمل كند و حتي حفرههاي زيرزميني ارسنجان را تقويت نخواهد كرد؛ زيرا تنها ميتواند زمينهاي كشاورزي ارسنجان را آبياري كند. روشي كه هميشه روي اين رودخانه به كار ميرفته، احداث بند بوده تا سد.
وي، افزود: پيش از اين با احداث بندهاي متعدد به روي رودخانه، نيازهاي منطقه را به صورت همه جانبه و بدون تبعات بعدي، تامين مي كردند. به نظر ميرسد احداث سد، اكوسيستم منطقه را نيز به هم ميزند؛ زيرا اگر درياچه بختگان خشك شود، تاثير منفي همه جانبهاي بر روي منطقه و حتي نقاط ديگر خواهد گذاشت و اين موضوع همه را نگران كرده است. آب اين رودخانه در همه استان جريان دارد، در حال ممكن است به صورت موقت بروي يك منطقه تاثير داشته باشد؛ ولي ديگر نقاط استان را از ثمرات اين رودخانه محروم ميكند.
طباطبايي، تصريحكرد: اگر آب اين رودخانه مانند رود كارون به خارج از كشور سرازير ميشد، در اين صورت ميتوان نتيجه گرفت كه احداث اين سد به سود كشور است. مسوولان با احداث اين سد بر خلاف ادعاهايشان مردم بسياري از مناطق استان فارس را از نعمتي كه خدا به آنها عطا فرموده، محروم ميكنند و اين موضوعي است كه در مورد سد سيوند تاكنون كمتر به آن پرداخته شده است.
مسوولان سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري بايد به خوبي بر اين نكته واقف باشند كه سالها بعد تاريخ در مورد آنها خواهد نوشت و از قضاوت فرهنگ دوستان و آيندگان در امان نخواهند بود.
آيندگان در صورت بروز هرگونه اشتباه دوراني را زير سوال خواهند برد كه آب گيري سد سيوند در آن زمان انجام شده و تنگه بلاغي يا همه رازهايي كه در دل دارد را به زير آب فرستاده است.
كورش، در كتيبه پاسارگاد، نوشته است: هر آن كه ميراث من و آثار سرزمينم را نابود كند، اهورا مزدا، او را نابود كند، ايدون.
كورش، در كتيبه پاسارگاد، : هر آن كه ميراث من و آثار سرزمينم را نابود كند، اهورا مزدا، او را نابود كند، ايدون/سد سيوند تاريخ دوهزار ساله ايران را زير آب مي برد 
